АҚИҚАТ

Адамзат баласының өткен тарихына көз жүгіртсек, ұдайы ғылыми-техникалық жағынан дамып, өркениеті өркендеу үстінде келе жатқандай көрінеді. Шындығында олай емес екен. Біз қазір өзімізге белгілі бес-он мың жылдықтағы оқиғаларға ғана назар аударып, осылай қорытынды жасай аламыз. Ал миллиондаған, миллиардтаған жылдық тарихқа ой жүгіртсек, адам атты екі  аяқты саналы пенденің жер бетінен мүлдем жойылып кетіп, қайта пайда болған кездерінің аз еместігін бағамдауға  болады.

Ақырзаман аңыз емес

Жер бетін топан су қаптап, адамдардың түгел суға кеткені жайлы аңыз әңгімелер барлық дерлік халықтарда бар. Осындай апатта Алланың әмірімен өз отбасын және барша аңдар мен құстарды, жануарларды кемеге салып алып, суға батпаған биік таудың басына апарып құтқарған пайғамбар немесе әулие туралы аңыз әңгімелер көп ұлттарда кездеседі. Бұндай аңыз қазақтарда да бар. Қазақ аңызы бойынша  адамзат пен жан-жануарды құтқарған Нұх пайғамбардың кемесі Қазығұрт тауының басына келіп тоқтапты дейді.

Ежелгі грек ойшылы Платонның су ортасындағы үлкен аралда тірлік кешкен өркениеті биік деңгейге жеткен Атлантида туралы жазбалары сақталған. Атланттар тіпті, қазіргі адамзат баласы жеткен өркениеттен де биік деңгейге көтерілген сияқты. Дегенмен, сондай биікке жеткен атланттардың мекені бір түнде су астына кетіп, халқы опат болады.

Қазір әлемді дүрліктірген жұқпалы қатерлі дерт – короновирус қайдан келді, қалай пайда болды?  Қорқынышқа бой алдырған адамдар бұл не ауру, оның шығу себебі неде деген мәселеге көңіл аударуды қажет етпейтіндей. Керісінше, аурудан қалай қорғанамыз, жұқтырып алудан қалай сақтанамыз деп жанталасып жатқан жұрт. Қатерлі дерт қазақ елін де айналып өтпеді. Қазір еліміздегі ең үлкен екі қала – Астана мен Алматы тарс жабылып, карантин жарияланды.

Короновирус сонша қатерлі ме?

Қазіргі күні Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, 200 мыңдай адам осы дертке шалдыққан, өлгендер саны 8 мыңға жетіп жығылады. Ал енді мынаған назар аударыңыз: осы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегінше, күн сайын СПИД дертінен 5 мың, туберкулезден 3 мың адам өледі екен. Әрбір 6 секундта бір адам СПИД дертін жұқтырады.

Міне, осы цифрлармен салыстырғанда қазір жұрттың үрейлерін ұшырып, ақыл-естен айрылардай күйге түсірген, тұтас мемлекеттерді карантин жариялатып, оқшаулатып тастаған короновирус дерті пілдің жанындағы құмырысқадай түкке тұрғысыз болып қалмай ма. Шындығында солай ғой. Осы күнге дейін СПИД-тен 70 миллиондай адам өлген екен. Ал 8 мың адамды өлтірген короновирустан неге жұрт сонша шошынады?

Қазір көріпкел дегендер қай жерде де жетіп артылады. Өздерінше әр жылға, тіпті ұзақ мерзімдерге арнап көріпкелдік болжам жасап, соны интернет арқылы айтып, жазып жататындар аз емес. Шынын айтқанда, бойларында қанша таланты бар, көріпкел десе де, ондайлардың ешқайссының болжамдары 100 пайыз шындық болып жатқан жоқ, әрі кеткенде 50-60 пайызды болжаса, соған бөріктерін аспанға атып, өздерін дүниенің кілтін ұстап тұрғандай сезініп жататындар бар.

Болашақты болжаудың ең сенімді тәсілі – сараптама

Картамен бал ашып, кофеге қарап болашақты айтатындар, жұлдыздың орналасуына қарап болжайтындар, тағы да басқа толып жатқан көріпкелдердің  қолдарынан келмейтін шаруаны бойларында еш қасиеті жоқ қарапайым жандар жасай алады. Олар жәй ғана қазіргі оқиғалар мен өткен жағдайларды таразылай отырып, сараптама жасайды да, болашақ даму бағдарын дәл басып айтып береді.

Менің мамандығым тарихшы. Қазіргі материалистік ғылым оқытып жатқан адамзат тарихы 7-10 мың жылдық шектен басталады. Одан арғы жағы – ғылым үшін жәй болжамдық негізге құрылған аңызға көбірек ұқсайтын жайлар ғана. Ал сол ғылымға белгілі оқиғалар тізбегін алып, қазіргі жағдайымен байланыстыра өзімізше сараптама жасайтын болсақ, адамзат баласын болашақта не күтіп тұрғанын 100 пайыз болмаса да, 70-80 пайыздық дәлдікпен айтып беруге болады.

Мәңгілік ұғымы қайдан шықты және ол шын мәнінде нені білдіреді? Мына қағидатқа назар аударып қараңыз: егер мәңгілік деген ұғым бар екен, онда мәңгіліктің де болғаны ғой. Яғни, мәңгілік ұғымы ойдан шығарыла салған жоқ, оған негіз болған бір арқау бар. Дегенмен де, егер ақыл таразысына салып қарар болсақ, өзіміз өмір сүріп жатқан материалистік дүниеде мәңгілік ештеңенің жоқ екенін бағамдаймыз. Сонда мәңгілік ұғымы қайдан шықты?

Мәңгілік деген ұзақ мерзім бе?

Біз өмір кешіп жатқан материалистік дүниеде ең алдымен, уақыт өлшемі бар. Барлық жанды-жансыз заттарға тікелей ықпалын тигізетін қуат – уақыт. Уақыттан жеңілмейтін ештеңе жоқ. Қазақ «өзекті жанға бір өлім» дейді. Яғни, уақыты келгенде кез-келген пенде ажалдың ащы дәмін татады. Өлмейтін ешкім жоқ. Ал өлім тек адамға ғана қатысты емес, жан-жануарлар, аң-құстар, өсімдіктер, тіпті өзен-көлдер мен теңіздер, таулар, оны айтасыз Күн, Ай, Жер сияқты планеталар мен жұлдыздар – бәрі уақыты келгенде өшіп жоғалады.

Қазіргі адамзат баласының тарихы ары кеткенде 5-7 мың жылдықпен ғана шектеледі. Ең алғашқы адамзат мәдениеті мен мемлекеті орныққан қос өзен жағалауы, Таяу Шығыс елдері тарихынан осыны көруге болады. Ең ежелгі мемлекеттер саналатын грек, қытай, үнді мемлекеттері өз тарихын 2-3 мың жылдықтан алады.

Айналасындағы жандармен әрдайым жылы қатынаста болатын жұмсақ мінезді адамдар болады, сондай-ақ, үнемі қабағы қарс жабылып, сәл нәрсе үшін айналасындағылармен ұрысса жөнелуге әзір тұратын ызақор жаман мінезді пенделер де бар. Мінездің жақсы, не жаман болмағына әсер ететін факторлар көп, ең негізгілері ретінде  тауабітті бойына қалыптасқан мінезі, айнала қоршаған ортаның әсері, өмір жолында кездесетін түрлі қиындықтар мен кедергілер, т.б. атауға болады.

Жаман мінез жарға жығады

Мінезі жаман адамның өмірде бақытты болуы мүмкін емес, өйткені ондай пендені мына фәнидің игілігі саналатын – байлық, мансап, атақ сияқты жетістіктердің ешқайссы да шынайы қуанышқа бөлей алмайды. Ондайлар өмірдің жағымды жағын емес, тек көлеңке жағын ғана көріп, өз жетістіктеріне тәубе етуге құлықсыз болады, керісінше, қолы жетпеген игілік туралы ойлап, бұл әрдайым оның көңіл күйін бұзып жатады.  

Қызғаншақтық, ашушаңдық, ұрысқақтық, сараңдық, нәпсіқұмарлық, атаққұмарлық, мансапқорлық, дүниеқұмарлық сияқты жаман қасиеттер бойына жинақталған адам шынайы бақыт пен қуанышты сезіне алмайтыны бір басқа, айналасындағы жандармен үнемі жаман қатынаста болып, өз өмірін қиындатып алады. Үнемі басқалардың жетістігіне күйініп, басынан бір ауыз сөз асырмай ұрыссы жөнелетін мұндай пенделер әдетте стресс, депрессия деп аталатын бүгінде кең таралып кеткен жүйке ауруларына жиі шалдығады.

Кеңес заманында кездесе қоймайтын, болса да сыртқа сездірмей өздерімен өздері жүретін гомосексуал дегендер бүгінде көбейіп кетті, жәй көбеймей, енді олар қоғамның  назарын өздеріне  аударып, шерулерге шығып, өз құқықтарын кеңейтуді талап етіп, жеке клубтарын ұйымдастырып дегендей нақты әрекеттер жасауда.  Гомосексуал дегендер қайдан шығады, бұл ауру ма, әлде азғындық па?

Самскара ғұрпының астарындағы ақиқат

Индустарда ежелден келе жатқан Самскара деген ғұрып бар. Өкінішке орай, бұл ғұрып қазіргі күні өз мәнін жойып, халық санасынан ұмытыла бастаған. Самскара ғұрпының мәні неде? Енді соған тоқталайық. Ертеде индустарда үйленген жас жұбайлардың бәрі міндетті түрде Самскара ғұрпын ұстанып, сол рәсімнен өтетін болған.

Бұл үшін жас жұбайлар некесі қиылған сәттен бастап Құдайға құлшылық етіп, белгілі уақыт ауыз бекітіп, діни шартты ұстанады. Ол 10, 20 болмаса 30 күнге созылуы мүмкін. Сонша күн бірлесе Құдайға құлшылық еткен екі жас дін қызметкері – брахманның айтуымен астрологиялық күнтізбе бойынша сәтті күндердің бірінде кешкілік  Жаратқаннан бірлесе ұл, не қыз тілеп, төсекке жататын болған. Міне, осындай  діни ғұрыпты ұстану арқылы бойға біткен бала өте ақылды, ұстамды, тақуа және қайрымды, денсаулығы мықты болып туған. Қызығы сол, Самскара ғұрпын ұстану арқылы адамдар Жаратқаннан қалаған перзентін алатын болған.

Біз мына жалған дүниеде 50, 60, немесе 80 жыл өмір сүреміз бе, түптің түбінде ажал келіп, өмір бойы жиған-тергенімізден де, отбасымыздан, туған-туыстарымыздан да  айрып, суық қабірге жападан жалғыз жатқызады. Ажалдың осындай қасиетінен болар, адамдардың бәрі одан қатты қорқады және өлім деген уақытша мына тіршілікке қарағанда мәңгі суық, қараңғы, адамның ақыл-санасын, тәнін де жоқ қылатын қорқынышты дүние сияқты көрінеді.

Шындығында ажал жоқ

Біз үшін сонша қорқынышты, құбыжық сияқты көрінетін ажал деген шын мәнінде жоқ. Мәселен, сіз кешкісін ұйқыға жаттыңыз, қатты ұйқыда жатқанда өзіңізді өзіңіз есіңізден шығарасыз, ал таңертең тұрған соң өмір қайта басталады. Ажал да дәл сол сияқты, яғни адамның ұйқыдағы кезі мен ояу шағындағы ахуалына ұқсайды.

Адамдардың көбі өкінішке орай, ажал туралы ешқандай нақты түсінігі болмағандықтан, оны қорқынышты құбыжық көреді және ол туралы ешқандай ақпараты, білімі жоқ. Дәстүрлі діндерді ұстанатындар өлімнен кейінгі өмірге сенеміз дегендерімен, шын мәнінде ол туралы ешқандай нақты білімі болмағандықтан, бес күнгі мына ғұмырды бақи дүниеден артық санап, соның қызығын көбірек ойлап жатады.

Бүгінгі нарық заманында барша әлемді билеген қуат – ақша болып отыр. Ақшаға бәрін де сатып алуға болады. Содан ба, адамдардың, әсіресе жастардың бәрі дерлік «бақыт деген – мол ақша» деген түсінікке сенеді. Шындығында, ақшаға бәрін бірдей сатып ала алмайсыз және байлық адамға шынайы бақыт әкеле алмайды. Бұл әлдекімдер айтатын «байлыққа жете алмаған адамдардың түсінігі» емес.

Мамандықтың бәрі жақсы ма?

Орыс халқының «Там хорошо, где нас нет» деген нақыл сөзі бар. Мағынасы: «Біз жоқ жерде, бәрі жақсы» дегенге келеді. Шындығында, адамдардың көбі өзгелердің бәрі бақытты өмір кешіп жатқандай көреді. Іс жүзінде, бақыттан бастаы айналып жүргендей өзгелерге қоқырая қарап, байлығы мен мансабын көрсетуге ынтық жандардың шекелері шылқып жатқан ештеңесі жоқ.

1990-шы жылдары «Байлар да жылайды» деген сериал көрсетілген еді. Байлыққа белшеден батқан жандардың қайғыдан қан жұтып, тауқыметтен көз ашпай жүргендерін көргенде, бар бақыт байлықта деп түсінетіндердің жаңсақ ойлайтынын сезінуге болады. Бұл жәй кион ғой дерсіз, шын мәнінде ол сериал бастан аяқ ойдан шығарылмағаны анық. Оқиға желісі нақты өмірден өрілген.

Мұсылмандардың түсінігі бойынша, ақырзаман таянғанда Тажал деп аталатын сайтан жер бетіне түсіп, адамдарды аздырып, азаптап жаман жолға бастамақ. Тажалдың келуі – ақырзаманның ең үлкен белгілерінің бірі болып саналады. Қазіргі әлемде болып жатқан жағдайлар туралы сарапшылардың пікіріне назар аударсақ, Тажал атты сайтан жер бетіне келіп, өзінің залалды әрекеттерін үлкен белсенділікпен жасап жатқандай.

Цифрландырудың астарындағы ащы шындық

Ғылыми-техникалық үдерістің даму қарқыны жыл санап шапшаңдап, бұрын ғылыми фантастикалық шығармалардың сюжеті болған жайлар қазір өмір шындығына айналып отыр. Бүгінгі үдерістің ең айшықты көрінісі – цифрландыру. Цифрлы байланыс, цифрлы телевидение, цифрлы ақпарат тарату деп жалғаса беретін цифрландыру барлық салаға белсенді еніп, өміріміздің ажырамас бөлшегіне айналып барады.

Бір қарағанда,  цифрландырудың жұмыс сапасын, жеделдігін, қолжетімділігін арттыруға игі әсері бар сияқты көрінеді. Цифрлы телевидениеге көшсек, ондаған, тіпті жүздеген каналды айнадағыдай өте сапалы көрсетеді.  Бұның несі жаман? Электронды қызметке көшу арқылы қызмет көрсету жеделдігі мен қолжетімділігі артады. Бәрі де жақсы сияқты. Дегенмен, таяқтың екі ұшы болатындығы сияқты оның  залалды жағы да баршылық.

«Мен барлық арманыма жеттім, енді маған ештеңенің қажеті жоқ» дейтін адам жоқ шығар мына дүниеде. Ақын Қадыр Мырза Әлінің «Бір жүз грамма жетпейді де тұрады» деп айтқанындай, адамға әйтеуір бірдеңе жетпейді де тұрады. Байлыққа қолы жеткен адам одан сайын байысам дейді, биік мансап иесі одан да жақсы қызметке жеткісі келеді, тіпті ақыл-есі енді кіріп келе жатқан сәбиге де бірдеңелер үнемі қажет. Яғни, адам өле өлгенше бірдеңелерді іздеп, соған жетсем бақытты болар едім деумен аласұрумен өмірін өткізеді.

Тойымсыздық – фәни дүниенің табиғаты

Егер ақылмен ой жүгіртіп қарасаңыз: мына дүниеде адамдардың, адам ғана емес жан-жануар, аң-құстардың бәрі тойымсыз нәпсіні тойдырамын деумен тірлік кешеді. Өз басым «мен өмірде барлық арманыма жеттім, енді маған ештеңе қажет емес» деген бір де бір адамды көрген де, ондай жан бар деп естіген де емеспін. Сексеннен асқан біреу биыл жазда жас қызға үйленді. 20, 30 жыл ел басқарған адамдар мансаптарын қия алмай өлгенше қызметке ұстай қатып, тістей жабысып жатады.

Миллиардер деген атақ бар, оның мәні миллиард доллардан астам ақшасы бар дегенді білдіреді. Енді ақылға салып қараңызшы, бір адамға миллиард доллардың қаншама қажеттігі бар? Ол ақшаға әлгі пенде не істейді? Ақылға сыйымсыз шаруа. Бірақ сол миллиардерлер ақшам көп, оны кедейлік тауқыметін тартқандарға берейін демейді. Олар сол ақшаларын да азсынып, одан да көп ақша тапқысы келеді.