АҚИҚАТ

Кеңес заманында атейстік, яғни құдайсыздық түсінік сән болып саналатын және бұл көзі ашықтықты, заман ағымын түсініп, оқыған білімділікті көрсететін дәреже болып саналатын. Қазір де сондай үрдіс белең алғандай. Енді бұл үрдіс кері бағытта жүріп жатыр. Яғни, адамдар діндарлықты мақтаныш етіп, ол адамның оқыған-тоқығандығын, білім деңгейін көрсететін өлшем ретінде қабылдана бастаған сыңайлы.

Тілекті орындаушы робот

Атбасарда аудандық газеттің редакторы болып қызмет етіп жүрген кезімде музейді басқарған бір әпенділеу кісі болды. Музей мешіттің жанында болатын. Бір күні мешітте бір шара өтіп, соған қатыстым. Музей директоры да болды. Содан имам сөз сөйлеп, соңынан дұға оқып, бет сипап бата жасады. Мен де алақанымды ашып бата қайыруға дайындалып отырғанмын. Музей директоры маған қарап: саусақтарыңның арасын біріктіріп, алақаныңды бет жуатын адам сияқты бүгіңкіреп ұста деді. Мен оның бұнымен не айтқысы келгенін ұқпадым. Өзі солай ұстап отырды.

Күнә жасамайтын пенде жоқ. Біз күн сайын ерікті-еріксіз, саналы-санасыз түрде болсын үнемі басқаларға залалын тигізетін әрекеттер жасап жатамыз. Біреуге залал тигізетін әрекет – дін тілімен айтқанда күнә болып саналады. Ал сондай теріс әоһрекеттердің салдары жинала келе адам санасын өзгертіп, оның бойындағы ызақорлық, ашкөздік, нәпсіқұмарлық, мақтаншақтық, тәкаппарлық, кекшілдік, сараңдық сияқты жаман қасиеттердің берік орнығуына ықпалын тигізеді.

Кез-келген дін күнәдан тазару үшін жасалған

Егер дәстүрлі діндердің бәріне ақыл таразысына салып қарайтын болсаңыз, олардың бәрі адамды күнәдан, яғни теріс әрекет жасаудан тыюға бағытталғанын бағамдаймыз. Дегенмен де, дәстүрлі діндерді ұстаған адамдардың бәрі бірдей жаман әрекеттерден бірден тыйылып кете қоймайды. Бұның себебі неде?

Тағы да діндердің шарттарына назар аударып көрейік. Мәселен, ислам дінінде әрбір мұсылман күн сайын бес рет намаз оқып, қасиетті рамазан айында отыз күн ауыз бекітіп ораза ұстауы керек және мүмкіндігі болса Меккеге қажылыққа баруы тиіс. Оған қоса, шариғатта белгіленген қайыр-садақа, зекет, пітір деген құрбандықтарды беріп отыруға міндетті. Мұсылман үшін ең басты парыз – Алланың барлығына және бірлігіне сеніп, иман келтіру. Міне, осы бес міндетті әрбір мұсылманның қалтқысыз орындауы талап етіледі.

Бақытты болғысы келмейтін пенде жоқ. Ақыл-есі дұрыс әрбір адам бақытты болсам деп армандайды. Бірақ та, көп адамдар күнделікті күйбеңмен, тірліктің әуенімен жүріп бақыт дегеннің не екеніне назар аударуға да мұршалары болмай, әйтеуір тәнінің қажеттіліктерін өтегенге қанағат етіп  тірлік кешеді. Әрине, ондайлар ешқашан бақытты бола алмайды және өле-өлгенше азап пен тауқыметтен арылмай қиындықпен күн кешеді.

Адам неге тауқымет тартады?

Веда ілімінің шыңы саналатын Бһагавад Гитада адамға азап шектіретін үш нәрсе жайлы айтылған. Оның біріншісі – ақыл. Иә, адам ақылы арқылы азап тартады. Орыстың ұлы ақыны Александр Грибоедовтың «Ақылдың азабы» деген шығармасы бар. Азаптың екінші көзі – түрлі жәндіктер. Адам тәніне залал келтіретін маса, бүрге сияқты қансорғыштардан бастап, ауру шақыратын вирустар мен бактериалар – бәрі азаптың көзі болып саналады. Үшінші азап әкелуші – табиғат апаттары.

Дәстүрлі діндердің бәрі де некеден тыс жақындықты, яғни зина жасауды үлкен күнә деп айыптайды. Ислам дінінің қасиетті кітабы Құранда зина жасағандарға жүз дүре салу қажеттігі және оны халық көріп тұруы керектігі жайында айтылған аят бар. Осылайша некеден тыс жақындық дәстүрлі діндерде тозаққа түсіретін ауыр күналардың бірі болып саналады. Неге бұлай? Енді осы мәселеге назар аударып көрелік.

Адамды ақылдан айыратын – нәпсі

Адамдардан басқа барлық хайуанаттар мен аң-құста жыныстық жақындыққа қатысты ешқандай да реттеу жоқ. Рас, қолда үйретілген сиыр, қой, жылқы сияқты түліктерде шағылысу табиғи түрде реттеледі. Бұл жануарлар жылдың белгілі бір кезінде күйлеп, шағылысады да, қалған уақытта ондай әрекеттен аулақ болады. Ал шошқа, ит, мысық сияқты хайуандарда шағылысу еш реттелмеген, олар қалаған уақытында, қалаған жерде шағылыса береді.

Осы арада мынадай сұрақ туындайды: дүниеге адам әкелуге қажетті жыныстық жақындық адамдар арасында не үшін күнә болып саналады? Бұны Алла жаратты, ендеше неге жақындыққа тиым салынған?

(далее…)

Қасиетті Құранда «Мен  жын мен адамзатты Өзәіме құлшылық етулері үшін жараттым» деген аят бар. Яғни, Аллаға құлшылық ету немесе табыну адамзаттың бойына туабітті біткен табиғи қасиеті. Дегенмен де, көп адамдар сол табиғи қасиеттерін өзінің негізгі мақсатында, яғни Жаратқанға құлшылық ету үшін пайдаланбайды.

Аллаға табынбаған пенде өзі сияқты адамға табынады

Алла барша әлемді жаратушы, барша әлемді қорғаушы және тіршілік иелерін жарылқаушы, асыраушы. Бойларында туабітті табынушылық қасиеті бар пенделердің жүрегінде Аллаға деген сенім аз болғандықтан, олар қолдарында биліігі, байлығы бар немесе атағы шыққан, болмаса  басқа да жұртты тамсандырып, таңғалдыратын қасиеттері бар адамдарға табынуға бейім болады. Бұны бүгінгі ғылыми тілмен – кумир деп атап жүрміз.

Біреулер кумир ретінде атақты әнші немесе әртісті алады, екіншілері спорт жұлдыздарын кумирге айналдырып, соларға табынады. Қолында байлығы бар немесе биік мансапқа қол жеткізген адамдарға табынатындар да аз емес. Әдетте ондайлар кумирлерінің суреттерін төріне іліп қойып, солар туралы кітаптарды оқып, киноларды көреді, әрдайым солардың істерін (далее…)

Пайғамбарымыздың ең жақын серіктерінің бірі – Әзірет Әлидің «Адамдар ұйқыда, өлгенде оянады» деген сөзі бар. Осыған қарап, біздің өмір деп атап жүрген тіршілігіміздің ұзаққа созылған ұйқы екендігін бағамдауға болатындай. Тіршіліктің ұйқы екендігін кейбір ғалымдар да мойындап, ол туралы айтып, жазуда.

Матрица

Бірнеше сериядан тұратын «Матрица» фильмінде адам өмірінің ұйқы екендігі анық  көрсетіледі. Қызыл таблетканы ішкен осы фильмнің басты кейіпкері ұйқысынан оянып, өмір дегеннің әлдекімдердің басқарып, бақылауымен жүргізіліп жатқан ұйқы екендігін көреді. Иә, адамдардың бәрі ұйқыда. Олар сөйлейді, қозғалады, әңгімелеседі, тіпті шағылысып, ұрпақ та қалдырады. Бірақ соның бәрін санасыз түрде, әлдебір күштің ықпалымен жасайды.

Мәселен, кәмелет жасына келген бойжеткендер мен бозбалалар бір-біріне ынтығып, қосылуға құлшынады. Оның ақыры отбасы құрып, ұрпақ жалғастыруға әкеледі. Байлық, мансап, атақ-даңқ сияқты бұл дүниенің игіліктері де адамды еріксіз қызықтыра тартып, бар күш-жігерін, қабылет-қарымын жұмсап күндіз-түні еңбектенуге мәжбүрлейді.

(далее…)

«Уәде – Алланың аты» деген түсінік бар, яғни уәде еттің бе, бұл Алланың атымен ант еткенмен бірдей. Уәдені бұзу, антты бұзғанмен тең саналады. Өкініштісі сол, көп адамдар уәде деген тек айтыла салған сөз, оны сақтау-сақтамаудың еш мәні жоқ деп түсінеді. Іс жүзінде осындай түсінік адамның өзіне де, айналасындағыларға да үлкен залалын келтіріп жатады.

Абырой ақшадан да қымбат

Қазақта «жақсы болмақ мың күнде, жаман болмақ бір күнде» деген сөз бар. Жақсы атыңды шығару үшін сен үнемі жақсы әрекеттер жасап жүруің қажет болады. Ал осылайша жинаған абыройыңнан бір ғана жаман әрекетіңмен айрылып қалуың оп-оңай. Абыройдан айрылуға уәдесінде тұрмаудың тигізетін залалы да аз емес.

Әр ұлттың өзіне тән жақсы, не жаман қасиеттері болады. Қазақты қонақжай, кеңпейіл, жомарт деп мадақтап жатамыз, оның бәрі дұрыс, бірақ сонымен бірге жаман қасиеттері де аз емес. Сол қазаққа тән жаман қасиеттің бірі – уәдесінде тұрмау. Иә, бұл қазақтың ежелден келе жатқан қанға сіңген қасиеті сияқты.

(далее…)

Адамның күні адаммен деген сөз бар, яғни біз өмір бойы өзіміз сияқты екі аяқты пенделердің ортасында өмір кешеміз және олармен әртүрлі қарым-қатынаста боламыз.  Сол қарым-қатынас жағдайларында жақсы таныс немесе жәй жүзтаныс жандарға да сенім танытуға мәжбүр болатын жайлар кездеседі. Сондай сеніміміз кейде ақталып жатса, кейде алданып қалып, опық жейтін сәттеріміз де болады.

Адам табиғатынан әлжуаз

Материализмге негізделген марксизм ілімінің негізін салушы Маркстің пайымынша, адамды тұрмыс билейді. Шынында да, ой жіберіп қарасаңыз адам санасын әрдайым тұрмыс билейтінін бағамдар едіңіз. Күнделікті өмірде кездесіп жататын проблемаларды ойламай, әрдайым жоғары идеалға назарын аударып, тұрмыстан биіктеп кеткен пендені өз басым ешқашан кезедстірген емеспін. Тіпті, бай бақуатты адамдар, биік мансап иелері де тұрмысқа қатысты проблемаларды шешуге мәжбүр болып жатады және бұндай мәселелер біздің өміріміздің көп уақытын алатыны жасырын емес.

Осы жайлардан ұғарымыз: адам санасын әрдайым тұрмыс билейді. Одан құтылу мүмкін емес. Ет пен сүйектен жаратылған пенде үшін бұл табиғаттың айнымас заңы болса керек. Ауыратын, (далее…)

Адамның хайуаннан артықшылығы неде?  Егер ақыл таразысына салып қарайтын болсақ және бұл сауалға жалғыз ауыз сөзбен толық жауап береміз десек, онда адам хайуанға қарағанда ақылды деп айтарымыз анық. Иә, адамның шынында да хайуанмен салыстырғанда ақыл деңгейі жоғары. Бұл қандай жағдайдан көрініс тапқан? Енді осы мәселеге назар аударып көрелік.

Ақылдылық жайлы тұрмыста өмір сүру емес

Адамның хайуаннан ақылдылығы мына жағдайда анық көрініс табады: хайуан төрт нәрсемен айналысады және оның өмірі сол төрт нәрсемен шектелген. Олар: тамақтану, ұйықтау, шығылысу және қорғану. Кез-келген аң немесе хайуан күндіз-түні қарнын тойғызуды ойлайды. Таңертең өріске шыққан мал кешке дейін жанталаса жайылып, шөп жеумен болады. Ол басқа нәрсені ойламайды, басқа әрекет жасамайды. Рас, жылдың белгілі мерзімдерінде ара-тұра шағылысады, ұрпақ жалғастырады. Және бастарына қатер төнгенде шама-шарықтарынша қорғанады. Қарын тойдырудан бос уақыттарында ұйықтайды.

Егер зер салып қарасаңыз, адамдардың да көбі сол төрт шаруаны жасаумен өмірлерін өткізіп жататындығын бағамдайсыз. Ұйқы, тамақ, жыныстық жақындық және қорғану. Рас, адам бұл (далее…)

Соңғы кездерде көбейіп кеткен дін атын жамылып, түрлі қылмыстық әрекеттер жасайтындардың әрекеттеріне талдау жасап, ақыл таразысына салып қарайтын болсаң, бұның бәрінің астарында кәдімгі пендешілік жаман қасиеттердің жатқанын бағамдауға болады. Мейлі, бұл әрекетті олар дін атын жамылып, қаншалықты биік ұрандармен жасасын, бәрібір пендешілік әлжуаз жаман қасиеттері көзге шыққан сүйелдей анық көрініп тұрады.

Руслан Күлекбаев – ислам діні үшін басын тәуекелге байлаған батыр ма?

Бұрын екі рет сотталған, түрмеде экстремистік пиғылдағы адамдардың уағызын санасына сіңіріп шыққан Күлекбаев тапа-тал түсте көшеде бірнеше жазықсыз жанның өмірі қиды. Ол туралы кезінде БАҚ айтып, жазды. Сондықтан, оқиғаға тоқталып жатпаймыз. Біз үшін қажеттісі – ол бұндай әрекетке неге барды деген сауалдың жауабын табу.

Сот Күлекбаевтың қылмысының аса ауырылғын ескеріп ату жазасына кесті. Бірақ еліміз бұндай жазаға мараторий жариялағандықтан, ату жазасы өмір бойы түрмеде отырумен ауыстырылған. Соттың үкімін миығынан күліп тұрып тыңдаған, өзін қарапайым пенделерден әлдеқайда биік тұрған асқақ тұлға сияқты сезінген қылмыскердің бетбейнесін мына жай аша түседі.

(далее…)