АҚИҚАТ

Адам уақыттан, уақыт пирамидадан қорқады деген сөз бар. Шөл даланың аптап ыстығында күндіз-түні суырған құмды желдің өтінде мыңдаған жылдардан бері қасқайып тұрған жасанды таулар – пирамидалар талайларды тамсандырған әлемнің кереметтерінің ғана емес, тылсым құпияларының да бірі. Пирамидалар, оның салыну мерзімі мен оны салушылар туралы бүгінде ғалымдар арасында бір біріне қарама-қайшы сан түрлі пікірлер айтылып жүр. Бірақ, біздің мақсатымыз пирамидаларды кім, қашан тұрғызды деген сауалдарға жауап іздеу емес, сол пирамидалардың астарындағы ақырет жайындағы ежелгі түсініктерге зер салу.

Египеттің ежелгі тұрғылықты халқы – копттардың о дүние туралы түсінігі сол кезден бері сақталған «Өлілер кітабында» жан-жақты баяндалады. Гректер сияқты көп құдайға сенушілік үстемдік құрған Египетте пірғауындар құдайлардың жердегі көлеңкелері ретінде қабылданады. Оларға құдайларға құрмет көрсеткендей сый-құрмет көрсетіліп, тіпті табынатын болған.

Өлген соң қайта дүниеге келу, басқа тән алып өмірін жалғастыру дегенге көп адамдардың себейтіндігі белгілі. Бұған діни түсініктерді түгел теріске шығаратын материалистік атеистік түсінік кінәлі. Сонымен бірге, ислам, христиан сияқты дәстүрлі діндер де өлген адамның қайта туылу ұғымын мойындамайды. Міне, осы жайлар қазір адамдардың басым көпшілігінің реикарнацияны қабылдамай, оны теріске шығаруына ықпалын тигізіп отыр.

Реикарнацияға сенбейтіндер «мен өлген соң келесі өмірімде басқа адам, басқа ұлттың өкілі болып туамын ба, тіпті хайуанға айналамын ба, бұл ақылға сыймайтын іс қой» дейді. Өмірдің мәңгілік екендігіне сенбейтіндер реинкарнацияның барлығына нақты дәлелдер келтіруді талап етіп, тіпті ондай дәлелдер болған күннің өзінде бұны ойдан шығарылған алаяқтық деп теріске шығарып жатады. Өткен өмірін есіне түсіріп, оны нақты істерімен дәлелдеген жайлар әлемнің әр түкпірінде болған және ондай оқиғалар туралы БАҚ айтып, жазып та жүр. Ол туралы кітабымыздың алдағы тарауларында жеке және толық тоқталатын болғандықтан, ол жайында айтпай тұра тұрғанымыз жөн.

Дуалау қазақтардың арасында ғана еемс, жалпы әлем халықтарының, оның ішінде мұсылман дінін ұстанатын халықтардың арасында да ертеден бар құбылыс. Біздің блогымызда дуалауға қатысты бірнеше мақала жарияланған болатын. Содан болар, соңғы кезде вадсап арқылы, тіпті телефон соғып хабарласып, кетіп қалған күйеулерін, жігіттерін дуалау арқылы қайтарып алуға бола ма дейтіндер көбейді. Осы мақаланы жазуға да сол жағдай түрткі болған еді.

Дуалау адамды еркінен ғана емес, ақылынан да ажыратады

Мен қазағы қалың ауылда туып өстім және бала кезімнен қазақы салт-дәстүрлерді санама сіңірдім. Айта кету керек, дуалау деген қазақтардың арасында ертеден жиі кездесіп қалатын құбылыс десек, артық айтқандық болмас. Өз басым дуаланған біраз әйелдер мен ер адамдарды көрдім.

Кеңес мектептерінде оқып білім алған аға, орта буын өкілдері де, тәуелсіз мемлекетіміздің мектептерінде оқып жатқан қазіргі жас ұрпақ та негізінен жаратылысты материалистік түсінікке негізделген бағдарлама бойынша оқып, саналарына сіңіріп жатыр.

Балалар әлі күнге дейін адамның жаратылуын маймылдардан эволюциялық даму негізінде пайда болды деген Дарвиннің теориясына негізделген бағдарлама  бойынша оқып келеді. Өлімнен кейінгі өмірді толайым теріске шығаратын материалистік ұғымды саналарына сіңірген жас ұрпақты сондай-ақ, соңғы кезде біршама дамып өркендеуге мүмкіндік алған дін жолына салуға және талпынып жатқан жайымыз бар.

Мектепте Дарвиннің эволюциялық теориясын оқыған бала, енді ата-анасымен мешітке барып, ата-баба әруағына дұға бағыштайды. Осылайша, қазіргі жас ұрпақ қайда барарын, кімге, неге сенерін білмей екі айыр жолдың арасында жүрген сыңайлы.

Қазақ қоғамында әруаққа деген сенім-нанымның қай заманда қалыптасқандығы белгісіз. Дегенмен де, ол ислам діні енбей тұрып, сонау ерте заманнан келе жатыр десек, шындықтан алыс кетпейтін сияқтымыз. Бұл сенімнің күштілігі сонша ислам діні енгеннен кейін де жоғалмай, онымен қатар өмір сүріп келеді.

Әруақ дегеніміз не? Бақилық болған адамның жаны немесе жоғарыда айтқанымыздай оның өмірі туралы барлық ақпарат жазылған нәзік тәні ме? Бұл туралы нақты пікір айту қиын. Дәстүрлі діндердің қайссында болсын әруақтарға сенуге, оған табынуға, олардан медет тілеуге тиым салынады. Мұны күнәкарлық әрекет деп санайды. Соған қарамастан, тек қазақтар ғана емес, христиан, индуизм, буддизм діндерін ұстанатын әлемнің өзге халықтары да әруақтарға сеніп, тіпті солардың қолдауын, қорғауын тілейтін жағдайлары аз кездеспейді.

3-ші мың жылдық, 21-ші ғасыр адамзат баласының алдынан жаңа асулар мен өзгеше міндеттер, ғылыми түсініктер, басқаша даму жолдарын ұсынып тұрған сияқты сезіледі. Өйткені, адамзат санасының қазіргі даму барысы осыны анық аңғартып отырғандай. Дүниенің бар құпиясын ашып тастап, адамзатты ұшпаққа шығарады, қой үстінде бозторғай жұмыртқалайтын жерұйық қоғам орнатады деген арманның сағымға айналып, көкжиекке сіңіп жоғалғаны қашан.

Адамдарды алжастырып, миллиондаған жандардың қанын су етіп ағызған, адамдардың қаны мен сүйегінің үстіне коммунизм атты қоғам орнатпақ болған, миллиондаған, тіпті, миллиардтаған жандарды Жаратқаннан безіндіріп, атеистік түсінікті саналарына сіңірген, сөйтіп, тәндерін тастап, о дүниеге аттанғанда тамұқтың от азабын тартуларына айқара жол ашқан материалистік түсініктің шыңы – маркстік-лениндік философия күйреп тынды ақыры. Осы идеяға тірек болған әлемнің алтыдан бірін алып жатқан алып империя – Кеңестер Одағы тарих талқысына шыдамай іріп-шіріп шаңырағы ортасына түсіп қирап қалды.

Материалист ғалымдардың өлім жайлы ой-пікірлері өте қарабайыр. Материяны әуелгі деп қабылдап, ой, қиял, сағыныш, сүйіспеншілік сияқты материялдық емес қасиеттерді химиялық элементтерден құралған тән ағзалары жұмысының жемісі санайтын материалистер үшін өлім деген мәңгі ұйқыдан басқа ештеңе емес. Адам ұйықтағанда ештеңе сезбейді, бейне қара түнекке сіңіп жоғалғандай күй кешеді. Материалистердің түсінігінше өлім деген де ұйқы тәрізді, бірақ ол мәңгі ұйқы. Қайта ояну мүмкін емес.

Өлген соң адам ағзаларының жұмыстары толық тоқтайды да, көп ұзамай ет ағып, сүйек біртіндеп тасқа айналады. Осылайша, химиялық элементтерден тұратын адам тәні өлген соң қайтадан химиялық элементтерге ыдырайды. Адам ағзасының жұмысы тоқталған соң оның ойлау қабілеті де жоғалатыны түсінікті.

Веда ілімінің қайнар көзі саналатын Бһагавад Гита кітабында адамның өткен өмірін ұмыту жайын былай деп баяндайды:  «Құдайдың Түптұлғасы айтты: Сен де, Мен де сансыз көп рет дүниеге келдік. Сол өмірімнің бәрі Менің жадымда сақтаулы, ал сен оларды түгел ұмыттың (Бһагавад Гита – Тәңіри білім – 5-6 өлеңдер).

Егер біз сансыз көп туу мен өлімді бастан өткерген болсақ, онда неге өткен өмірлеріміз есімізде сақталмайды? Бұның себебін былай түсіндіруге болады. Мәселен, сіздің компьютеріңіз, болмаса смартфон телефоның бар делік. Оның жады картасындағы орын шектеулі болғандықтан, сіз ең қажетті деген фаилдарды ғана сақтап, қалғандарын ұдайы өшіріп отырасыз. Егер олай жасамасаңыз, жады картасы толып қалып, одан әрі сіз қажетті фаилдарды жүктеп ала алмайсыз және ақпараттық жүктеме көп болғандықтан, смартфоныңыз баяу жұмыс істей бастайтын болады.

Реинкарнацияны ақиқат деп  қабылдау және оған шүбәсіз сену – буддизм дінінің негізгі қағидаты болып табылады. Буддизм дінін бүгінде Қытай, Жапония, Тайланд, Корея, Непал сияқты шығыс елдері, жалпы саны 1 миллиардқа жуық халық ұстанады. Діннің ең басты ұстанымы – қайрымдылық. Буддашылар адамға ғана емес, барлық жан-жануарларға да өз бауырларындай құрметпен қарайды. Оның басты себебі – реинкарнация, яғни өлгеннен кейін адамның басқа тән, оның ішінде жан-жануарлардың да тәнін иеленетіндігіне деген сенімде жатқаны анық.

2,5 мың жылдық тарихы бар буддизм діні түсінігінде өмір дегеніміздің өзі өлімге дайындалу. Яғни, адам барлық өмірін келесі өміріне дайындалумен өткізеді. Егер жақсы істер жасап, мол сауап жинаса, келесі өмірінде жақсы тәнге ие болып, үлкен мүмкіндіктер алады. Сонымен бірге, буддашылар өлген адам егер бақи дүниенің жолын білетін болса, онда келесі өмірінде қандай отбасында, қай жерде туатындығын өз еркімен қалап алуына болады деп түсіндіреді.

Ислам, христиан, иудей сияқты дәстүрлі діндердің өкілдері хайуанның, яғни жан-жануарлардың жаны болмайды деп санайды. Бұның өзі осы дінді ұстанушылардың еш қымсынбастан жануарларды сойып, етін азық етіп тұтынуларына мүмкіндік береді. Яғни, жануарлардың жаны жоқ екен, онда оны сойып, етін жеудің еш сөкеттігі жоқ.

Енді мынаған назар аударып қараңыз: адам ұйықтайды, хайуан да ұйықтайды, адам тамақ жейді, хайуан да тамақтанады, адам жыныстық жақындыққа түсіп, ұрпақ жалғастырады, хайуан да солай жасайды. Адамда бар қорқыныш, қуаныш, жақсы көру сияқты сезімдерді біз үй жануарларынан да, тағы аң-құстардан да ұдайы байқап, көріп куәсі болып жүреміз. Ертеректе, кеңес заманында мен бір аптадай Алматының ет комбинатына іссапарда болып, мал соятын цехта жұмыс істедім. Малды сырттан кішкентай есік арқылы оны өлтіретін жерге айдап алып кіреді. Сол жерде жоғары қысымды ток қосылған таяқпен жануарды соғып өлтіреді де, оның аяғын іскекке іліп, конвейермен цехқа жібереді.