АҚИҚАТ

Африка елдерінде ертеде өмір сүрген тайпалар арасында «табу» деген дәстүр болған. Оның мәні: тыйым салынған әрекеттер дегенді білдіреді екен. Сол сияқты ғылым мен білім шарықтап дамыған қазіргі кезде ресми болмаса да, жұрттың санасына сіңірілген тыйым салынған жайлар бар. Солардың бірі – ӨЛІМ.

Мынаған назар аударып қараңызшы: қазіргі ғылым жердің астындағыны да, үстіндегіні де, аспандағыны да, барша жан-жануарлар мен өсімдіктерді, жанды-жансыз заттарды түгел зерттейді. Осы мақсаттарға арнап жыл сайын миллиардтаған қаржы жұмсалады. Жұмыс нәтижелері жарияланып, тәжірибеге енгізіледі. Бірақ, жердің асты мен үстін түгел зерттеп, зерделеген адамзат үшін өздеріне қатысты, әрбір тірі пенде ерте ме, кеш пе міндетті түрде дәмін тататын ажал, яғни өлім туралы ешбір зерттеу жүргізбейді. Бұл тақырып бейне тыйым салынған, яғни ТАБУ болып саналатын сияқты.

Әлеуметтік желіде бір қазақ келіншегі әжетханадан шығып келе жатып, қалтасынан бір буда ақша шығарып: «мен дәрет алып отырып та ақша табамын, ақша деген не, ол жәй қағаз» деп ақшасын далаға лақтырып жіберген видеосы жарияланды. Әлгі келіншектің  бұл әрекеті көптеген адамдардың ашу-ызасын туғызып, жұрттар өз пікірлерін жазды.

Ақша – Алланың қуаты

Ақша деген біздер ойлағандай, айырбас құралы немесе түрлі суреттер мен әшекейлер салынған қағаздан жасалған жансыз зат емес, ол – Алланың қуаты. Ал кез-келген қуат тірі жанға күш береді. Мәселен, электр қуатын алайық, ол арқылы заттарды көтеріп, түсіруге, тамақ пісіруге, тоңазтқыш ретінде пайдалануға, кір жуып, үйді тазартуға да болады. Яғни, электр қуаты қуат ретінде көп нәрсені атқара алады.

Мына фәни жалғанда тірлік кешкен пенделердің басым көпшілігі, тіпті, барлығы дерлік, бақыт дегеніміз – осы дүниенің байлық, мансап, атақ-даңқ сияқты игіліктеріне қол жеткізу деп санайды. Және де, сондай игіліктерге қол жеткізгендерді бақытты деп соларға қызыға қарайды, солар сияқты болсақ деп армандайды.

Енді мынаған назар аударып, ақыл көзімен қарап көріңіз: фәни жалғанның үлкен игіліктері болып саналатын мансап, атақ, байлық дегендер адамға шын мәнінде игілік емес, жаман карма жинап, күнәға батуларына, сөйтіп екі дүниенің тауқыметіне ұшырауларына әсерін тигізіп жатады екен. Енді осы мәселеге кеңірек тоқтала кетейік.

Бір ғұламаның айтқан «заманды өзгерту қолыңнан келмесе, соған бейімдел» деген сөзінің ақиқаттығын дәлелдейтін жайлар бүгінде өте көп. Бірақ өкініштісі сол, адамдардың көбі соған мүлдем дерлік көңіл аудармайды. Олар заман ағымын, оның қайда бара жатқанын, қазірден бастап уақыт талабына бейімделмесе, ертең қиындыққа тап боларын ойламайды.

Үш балық туралы хикая

Шығыс даналығын бойына сіңірген  «Кәлилә мен Димнә» деген кітапта үш балықтың басынан кешкен оқиғасы туралы мысал әңгіме бар. Үш балық бір суда өмір кешіпті дейді. Күз жақындаған сайын   бұлар тірлік кешкен су тартылып, үлкен су көзінен ажырай бастайды. Қатерді сезген ақылы көптеу балық жедел шешім қабылдап, су тартылмай тұрып үлкен су көзіне өтіп кетеді.

Ақшасын сақтап, көбейтемін деген адамға қазір қай жерде де мүмкіндік мол. Құнды қағаз аласыз ба, кез-келген валютамен депозит ашасыз ба, ақшаңызды жылжымайтын мүлікке саласыз ба – бәріне де мүмкіндік бар.  Өкініштісі сол, ақшаңызды жегі құрттай жеп жатқан инфляция атты кесапаттан сақтап, сақтап қана қоймай көбейтуге мүмкіндік беретін бұндай құралдарды тек санаулы ғана адамдар пайдаланады. Ал біздің сөз еткелі тұрған бағалы металл есепшоты дегенді көп жандар мүлдем білмейді де.

Байлықты сақтаудың сенімді құралы

Алтын атам заманнан байлықтың белгісі болып саналып келгені белгілі. 1972 жылғы АҚШ доллары әлемдік валютаға айналған кезден басталған ақшаны алтынға байлаудың жойылуы қағаз ақшаның құлдырап құнсызданына үлкен серпін берді. Өткен бір ғасырда АҚШ доллары 100 пайыз көлемінде құнсызданған екен. Мүйізі қарағайдай доллар бағамы сондай боланда, басқа дамушы елдердің валюталары мыңдаған пайызға құнсызданып, халықтың ақшаға дегенс енімі азая түсті.

Біздің өмірімізді реттеп отыратын карма заңы туралы жалпылама жан-жақты түсінік алу бір басқа да, ең маңызды мәселе – өмір жолыңызды жауып, тірлігіңізді қиындататын жаман карма туғызатын әрекеттер жайында білу. Ең қуатты қару – білім, сіз сол білім арқылы болашағыңызды қиындататын жаман әрекеттерден аулақ бола жүріп, ертеңгі жарқын өміріңізге  жол ашасыз.

Ислам, христиан, буддизм, индуизм  және иудаизм сияқты дәстүрлі діндердің бәрінде өлгеннен кейін тозақ отына түсіріп, азапқа салатын ауыр күналар жайында айтылады. Дәстүрлі діндердің бәрінде дерлік аса ауыр күнә саналатын әрекеттердің барлығы да бір-біріне ұқсас, тіпті бірдей әрекеттер десек, артық айтқандық емес. Мәселен, зинақорлық барлық дәстүрлі дінде аса ауыр күнә саналып, қатты айыпталады.

Кеңес заманындағыдай тегін медициналық  қызмет жоқ қазір. Ауру – адамға өте қымбатқа түседі. Сондықтан, ауырып ақшаңды бір шығындап, жүйкеңді екі тоздырып шаршағанша, ауырмаудың амалын жасаған жөн. 14 жылдан кейін емханаға барғанымда осынадй ойтүйінге келдім.

Дәрігер ауруға ақша толған қапшық түрінде қарайды

Жасыратыны жоқ, қазір жұрттың бәрі  қоғамды жайлап дендеп алған жемқорлықты жақсы біледі және ашықтан ашық айтып жатыр. «Балық басынан шіриді» демекші, қоғамымызды жайлаған жемқорлық сол биліктің өз ішінен басталып, солардан қолдау алып отырғандықтан да құзырлы органдардың «жемқорлықпен күресі» желдиірменге найзамен ұмтылған Донкихоттың әрекетіндей болып тұр. Яғни, еш нәтиже жоқ және болмайды да.

Мына фәниге келген кезде адамның қандай тән алатыны, қандай жетістіктерге жетіп, қанша жыл ғұмыр кешетіні – бәрі алдын ала бағдарлама іспетті жазылып қойылады. Бұны қарапайым пенделер – тағдыр деп атайды. Осылайша, тағдыр дегеніміз адам баласы дүниеге келген сәтінде алдын ала белгіленіп қойылған өмір жолы екен.

Дегенмен де, тағдыр деген еш өзгертуге болмайтын қатып қалған тас емес. Оны өзгертудің жалғыз жолы, яғни тәсілі – әрекет болып саналады.  Адам ойымен, сөзімен, нақты әрекетімен үнемі әрекет етіп жатады. Ұйықтаған кезде ғана адамның әрекеті тоқталады. Ал пенденің сол жасаған әрекеттерінің бәрі де еш өзгеріссіз кеңістікте жазылып, сақталады және болашақ өмір жолын айқындайтын бірден бір фактор болып табылады.

Уйкипедияда өлім деген адам ағзаларының биологиялық және медициналық жағынан жұмысын толық тоқтатуы деген түсінік берілген. Медицина ғылымында өлімді танатология деген сала зерттейді екен. Жердің асты мен үстін, ғарышты түгел зерттеп жатқан ғылым адам өліміне соншалықты үлкен мән беріп, арнайы зерттеулер жүргізбейді. Бұның өзі өлім деген құбылыстың ғылым үшін жұмбақ, құпия болып қалуына ықпалын тигізуде. Дәстүрлі діндердің өлім туралы түсінігі ғылымға қарама-қайшы болғанымен, нақты тәжірибе мен айғаққа негізделгһмеген, көбіне ертегі-аңыздарға ұқсап кеткендіктен болар, бүгінгі адамдардың көбі оған сене қоймайды.

Адамдар неге өлімді ойлаудан қорқады

Таң атқаннан кеш батып, көзі ұйқыға кеткенше аузына тыным болмайтын әңгімешіл деген адамдардың өзі ешқашан өлім туралы айтпайды. Рас, бір таныс немесе туысы дүниеден өткенде сол жайында әңгіме қозғайтынымыз болады, бірақ та, «өлім деген не, ажалдың арғы жағында не бар, өлімнен қашып құтылуға бола ма?» деген сияқты сауалдар қойып, осы құбылысқа шындап көңіл бөлетіндер жоқтың қасы.

Біз жауапкершілік дегенді сезінеміз бе, жоқ па, оны мойындап, соған лайықты әрекет жасаймыз ба, жасамаймыз ба – оның бәріне қарамастан, әрбір пенденің мойнында туған күннен өлгеніне дейінгі өмір жолында түрлі жауапкершіліктер болады. Өкініштісі сол, адамдардың 90 пайызы сол жауапкершілік дегенді түйсінбейді және сондай надан әрекеттері арқылы өзіне ғана емес, айналасындағыларға да үлкен залалдарын тигізіп жатады. Міне, сондықтан да, оның баршамыз үшін өмірімізде ерекше  алар орны бар.

Өзін сыйламаған кісінің бетін қызыл шиедей етеді

Қазақтың осы нақылының ақиқаттығын дәлелдейтін жайларды қай-қайссымыз да өмірден жиі кездестіріп жатамыз. Біреулер ондайға мән берсе, екіншілері назар аудармай, елеусіз қалдырып жатады.  Десе де, хайуандай емес, қызғаныш, намыс деп аталатын сезімдері бар саналы адамдардың көбі мұндай жайларды жүрегіне жақын қабылдап, соған күйініп, реніштерін білдіріп жататындары бар.