АҚИҚАТ

Әлеуметтік желілерде сегіз жастағы өгей қызын зорлаған еркек туралы әңгіме қаптап жүр. Жас баланың тәнінен қан кетіп, содан ауруханаға апарып, ота жасап жатырын алып тастапты. Сорақысы сол, өгей әке қызын үш жылдан бері зорлап келген екен. Яғни, бес жасынан бастап зорлай бастаған. Мына жайды естігенде адамдардың осыншама азғындыққа салынып кеткеніне қайран қаласың.

Адамдар неге азып барады?

Осыдан бірнеше жыл бұрын бес жастағы кішкентай қызды автокөлігіне алдап отырғызып алып, саяжайына апарып зорлап, ол аз дегендей қылғындырып өлтірдім деп тастап кеткен еркектің әрекеті сол тұста жұртшылықтың қатты ашу-ызасын туғызған еді. Әупірммен аман қалған бес жастағы қыз бала бірнеше рет ота жасағанына қарамастан, ауруханада көз жұмды. Оны зорлаған адам әйел баласы бар кәдімгі қарапайым азаматтардың бірі болып шықты.

1994 жылдың қазан айының бір жаймашуақ күні еді. Ол кезде Атбасар қаласында  қазақ тілінде шығатын аудандық «Атбасар» газетінің редакторы болып қызмет етемін. Сол тұста еңбек демалысын алдым. Демалысқа төленетін ақыға қоса екі айлық жалақы көлемінде қосымша сыйақы төледі. Осыған орай 10 мың теңгенің үстінде ақша алдым. Бұл ол кезде өте көп ақша.

Ақша қолға тиген соң ең алдымен көптен бері сырттай қарап қызығып, ақшам болса алар едім деп жүрген «Бһагавад Гита» кітабын сатып алдым. Қаланың орталығындағы орталық әмбебап дүкені жабық базарға айналған. Соның бірінші қабатында кітап сататын орын болатын. Анда-санда соғып кетіп, бірлі-жарым кітап алып тұратынмын. Сол кездерде мұқабасы қалың түрлі түсті суреттермен безендірілген Бһагавад Гитаға қызыға қарап, қолыма алып беттерін ашып  талай қарағанмын. Бағасы 700-800 теңгедей болды ғой деймін. Ол кезде бұл қымбат саналатын. Міне, сол сырттай қызығып жүрген кітапты сатып алдым.

Өткен жылы 8 наурызда әйелдерге қатысты тұрмыстағы зорлық-зомбылыққа қарсы бағытталған жария шеруді өз мақсаттарына пайдаланған геи, лесбян, трансгендер деген азғын топтар өздерін жарнамалап, кеуделерін соғып ұрандатып, жарияға жар салды. Ол аз болғандай содан кейін әлгілер облыс орталықтарында көпшілікпен кездесулер өткізуге талпыныс жасап, жұртшылықты біраз абыржытты. Жә, өз жынысының өкіліне құмарту немесе жынысын ауыстыру – психикалық ауру делік, ондай дертке ұшырағандар ем қонбаса үйлерінде жатып, азғындықтарын жасай берсін, бірақ жарияға жар салып «біз сондаймыз, маған қараңдар» деп ұрандатудың қанша қажеті бар?

Азғындықтың артында кімдер тұр?

Егер өткен тарихқа зер сала қарайтын болсақ, тәні еркек бола тұра, өзін әйел сияқты сезінетіндер немесе керісінше әйел тәнін иеленген біреулердің еркек мінезді болуы ерте заманнан кездесетін психикалық дерт екенін бағамдауға болады. Қазақ ондайларды «бәтшағар» деп атаған.  Дегенмен де, бұндайлар ерте заманда аз кездесетін және мұндай дертке шалдыққандар өздерін  қазіргідей жарнамалап, көпшілік алдына шығу деген болмайтын.

Ұлы Абайдың айтқан «Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады» деген сөзі тілдің қуаты мен құдыретін анық көрсеткендей. Ақпарат арқылы адам санасын қалаған жағына бағыттап, өз дегеніне бағындыруға болатынын дәлелдейтін жайлар өмірде аз кездеспейді. Соның нақты бір айғағы ретінде Ресей мен Украйна арасындағы соғысқа қатысты адамдардың екіге жарылған көзқарастары мен ұстанымдарын алып қарауға болар еді.

Бір оқиғаға қатысты қарама-қайшы екі көзқарас

Биылғы жылдың 24 ақпанында Ресей әскері Украинаға баса көктеп кіріп, бейбіт қалалар мен елді мекендерді ұшақтармен бомбылап, қанатты ракеталармен атқылап, қанды қырғынға ұшыратты. 21-ші ғасырда бір елдің екінші тәуелсіз елге басып кіруі, қару қолдану арқылы қырғынға ұшыратуы ақылға сыйымсыз шаруа. Содан болар, АҚШ барлау қызметінің мәліметіне сүйенген осы елдің президенті Джо Байденнің Ресейдің Украинаға басып кіретіндігі туралы мәлімдеген хабарына алғашында ешкім сене қоймаған. Өкініштісі сол, бұл хабар рас болып шықты. Ресей соғыс жарияламастан, 24 ақпанда Украинаға тұтқиылдан шабуыл жасады.

Адам тек ет пен сүйектен құралған материалдық тән емес, оған қоса интеллектуалдық, эмоционалдық және рухани қажеттіліктерге  мұқтаж аса күрделі тіршілік иесі. Тәннің қалыпты жұмыс істеуіне азық-түлік пен cу қандай қажет болса, оның интеллектуалдық, эмоционалдық және рухани қалыпты тірлік кешуіне, дамуына сол өлшемдерге сай азық та сондай қажет болады.

Ақпарат – жан азығы

Қасиетті Құранда «Үстеріңнен жеті қабат жол жараттық» деген аят бар. Веда ілімінде адамның тәні жеті қабаттан тұратыны айтылған. Ең сыртқы көзге көрініп тұрған ет пен сүйектен тұратын тәннен бөлек, көзге көрінбейтін алты қабаттан тұратын нәзік тән де бар. Ол туралы қазіргі ғылым да жыл өткен сайын ашық айтып, жаза бастады. Яғни, бұл нақты өмір шындығына айналып отыр.

Ет пен сүйектен жаратылған тәннің тірлік етуі үшін азық-түлік пен су және ауа қажет. Онсыз тән тіршілік жасай алмайды. Сол сияқты алты қабаттан тұратын нәзік тәндерге де азық қажет. Ол азық  пайдалы ақпараттар,

Кез келген адамға мына өмірді қызықты, тартымды етіп көрсететін және өмір сүруге, түрлі әрекеттер жасауға ынталандыратын нәрсе – рахат алуға деген ұмтылыс. Иә, ес білмейтін кішкентай сәбиден, еңбектеген қарияларға дейінгі барлық жастағы пенделердің ертелі-кеш ойлайтындары рахат алу, яғни рахаттану. Ол рахат тамақ ішу, ұйықтау сияқты тән арқылы келетін рахат па, болмаса әңгіме-дүкен құру, музыка тыңдау сияқты эмоциялық деңгейде келетін рахат па – бәрібір.

Фәни рахат өткінші

Егер айналамызға ақыл көзімен ой жүгіртіп қарайтын болсақ, саналы адам ғана емес, барша тіршілік иелерін мына фәниге ынталандыратын құдырет – рахат алу сезімі екенін бағамдар едіңіз. Жан-жануарлар мен аң-құстар негізінен төменгі деңгейдегі тән арқылы келетін рахатты қанағат тұтады. Ол 4 түрлі әрекет кейпінде көрінеді: ұйықтау, тамақтану, шағылысу және қорғану. Барлық жан-жануарлардың барлық  өмірі осы 4 әрекет шеңберінде өтеді.

Қазір барша әлем халықтарының назары Ресей мен Украинаның арасындағы соғысқа ауған. Күн сайын жүздеген адамның өмірін жалмап жатқан қанды қырғынның басталғанына екі айдан асыпты. Украинаның біраз қалалары жермен-жексен болып қиратылып, он мыңдаған бейбіт тұрғын қаза тапты. Өліп жатқан жауынгерлер де аз емес. Бірнеше рет бейбіт келісім туралы екіжақты келіссөз жүргенімен, ол нәтижесіз аяқталды, ал соғыстың жуық арада аяқталар түрі көрінбейді.

Интернетте ресей-украин соғысы туралы өз ой-пікірлерін білдіріп жатқан белгілі саясаткерлер мен қаржыгерлер, кәсіпкерлер, журналистердің пікірлері жетерлік. Сол пікірлерді ой таразысына сала отырып, қазіргі соғыстың екі тарапқа тигізіп отырған залалы мен оның қашан, қалай аяқталатыны туралы сараптама жасау оншалықты қиын емес. Ол сараптаманың нақты өмірде қаншалықты дәл жүзеге асатыны белгісіз, десе де, қазіргі жағдай көрсетіп отырғандай, соғыста қай тараптың басым болатыны айқындалып қалды.  Оны тіпті, әскери саланың маманы болмаса да, қарапайым жұртшылық та анық байқап, көріп отыр.

Ресейдің Рубиконы

Ресейдің тарихын болашақта жазатындар «2022 жылдың 24 ақпанына дейінгі және одан кейінгі кезең» деп екіге бөлетін болар, бәлкім. Өйткені, Путиннің басшылығымен ресей 2022 жылдың 24 ақпанында өз тарихында

Қазақтың белгілі қаламгері Асқар Сүлейменовтың «әрнәрсені өз атымен атамай, сау адамды жынды қылу оп-оңай» деген сөзі бар. Жалған ақпарат тыңдаған адам санасына жалғандықты сіңіреді және кейін келе жалғандықты шындық деп қабылдайтын болады. Ақпараттың аранына түсіп, ақыл-естіне айрылғыңыз келмесе, өзіңізге қажетті пайдалы ақпарат пен шынайы ақпаратты таңдап-талғап алғаныңыз дұрыс болады.

Ақпараттың аранына түсу қауіпті

Қазір әлем халықтары Украйнадағы соғысқа қатты назар аударып отыр. Өйткені, бұл соғыстың тағдыры 21-ші ғасырдағы бейбітшілікті сақтап, бейбіт қатар өмір кешу жүйесін өзгертуге ықпалын тигізбек. 1945 жылы қыркүйекте аяқталған екінші жаһан соғысынан кейін ара-тұра болып тұратын қарулы қақтығыстар мен жекелеген елдердегі текетірес соғыстарды былай қойғанда, адамзат баласы бейбіт тірлік кешіп келе жатыр. Жетпіс жылдан астам уақытқа созылған осы бейбіт  өміріміз әлемдегі қалыптасқан саяси жүйеге байланысты екені даусыз шындық.

Қазақ елін отыз жылдай басқарған елбасы Назарбаевтың  еліміздің алдындағы еңбектерін Ата Заңда нақтылап көрсетуге Сенат депутаттары қарсы болып, Конституцияға енгізу қажетсіз екендігін атап өтті. Ел арасында Бірінші президент туралы заңның күшін жою туралы әңгімелер де айтылып жүр. Бұның өзі Қазақстанды құрып, дамытудағы  Назарбаевтың  өзі орынтақта отырған кезде шегелеп белгілеген орнын жоққа шығаратын сыңайлы.

Назарбаевта таңдау еркі болды

Менің жастық шағым кеңес дәуірінде өтті. 1991 жылы еліміз тәуелсіздігін алған тұста барша қазақстандықтар бөріктерін аспанға атып қуанған еді. Содан кейін өтпелі кезеңнің ауыр жылдары басталды. Ол кезде Атбасар қаласында газетте қызмет істеймін. Қыста жылу жетімсіз, жазда ауызсу болмайды. Қыстың  аязды күндерінде өзім тұратын көп пәтерлі үйдің ішкі температурасы 14-15 градустан аспайтын.

Газ жоғалды, ал электр жарығы жалп етіп жиі өшіп қалады. Көрші үйлердің адамдарының далаға шығып от жағып, тамақ пісіргендерін көрдім. Жалақы айлап, жылдап берілмейді. Соның бәріне дегенмен, халық қыңқ етпей шыдады. Неге десеңіз, біздің болашақтан үмітіміз болды. Өтпелі кезең уақытша деп ойлап, жақсы күндерден үміт еттік.

Адамдардың көбі, егер цифрмен нақтылап айтар болсақ, кем дегенде 90 пайызы, болашақ өмір жолын, арман-мақсатын нақты айқындамай, жел айдаған қаңбақ сияқты тағдырдың жазуына мойынсұнып, тірлік кешеді. Әрине, ондайлар өмірде үлкен жетістікке жете қоймайды және тірлікте біраз тауқыметтер тартуына тура келеді. Өйткені, тағдырдың жазуына мойынсұнып, бұйырған несібені қанағат тұтқан жан бақуаттылыққа да, биік мансапқа, басқа да өмірдің игіліктеріне қол жеткізе алмайды, соған орай кедейлік пен сәтсіздіктің теперішін тартуына тура келеді.

Мақсатсыздық құрдымға құлатады

Менің жасым қазір 64-те. Өткен өміріме ой жүгіртіп қарасам, жеткен жетістіктерім де, әттеген-ай деген өкініштерім де болған екен. Десе де, көңіліме қуаныш ұялатар жай – бала кезімде арман болған мақсатыма жетіп, сол арқылы өмірімді өз қалауыммен өзгерте алғаным.

Бірінші сыныпта біз 35 бала бірге оқыдық. Мұғалім біреу, оқулық та бірдей. Бірақ сабақты 35 бала әркелкі оқыды. Үлгірімі төмен болып, екінші жылға орнында қалып қойғандар болды, орташа оқығандар, жақсы, үздік оқыған оқушылар да бар еді. Сөйтіп, онжылдықты 35 баладан 21 бала бітіріп шықтық.