АҚИҚАТ

Соңғы жылдарда мемлекеттерден жоғары тұрған әлдебір алпауыт топ жер бетіне түгел әмірін жүргізу мақсатында өз жоспарларын жүзеге асырып жатқандығы, адам санын қысқарту сол жоспардың бір бөлігі екендігі жайында алыпқашты әңгімелер ғаламторды кезіп жүр. Бұл әңгіме қаншалықты шындыққа жанасады, оның астарында не бар? Мақаламызда осы мәселеге толығырақ тоқталмақпыз.

Артық адамдар

Технология қазір ғарыштық жылдамдықпен қарыштап дамып барады. Әсіресе роботтехнологиясы саласы қатты дамуда. Қазіргі күні шөп шабатын роботтардан бастап шаңсорғыштар, даяшы роботтар, жүргізуші роботтар өндіріске кеңінен ене бастады. АҚШ елінде жүк автокөліктерін арнайы роботтехникасының көмегімен жүргізуге қарсы жүк машиналарының шопырларының арасында наразылық шеруі болды. Жұмыссыз қалған олар жаппай шеруге шықты. Қытайда робот таксистер өнрідіріске енгізілуде.

Аватар деген сөзді соңғы жылдарда жиі естіп жүреміз. Әсіресе, осы аттас фильм шыққаннан кейін бұл сөз қалың жұртшылыққа кең танымал болып алды. Дегенмен де, көбіміз аватар деген сөздің астарында не бар екендігін және бұл атау қай тілден алынғанын да жете біле бермейміз. Шын мәнінде «аватар» сөзінің астарында үлкен мән бар және ол дін іліміне етене қатысты.

 Аватар – Құдайдың таралымы

Санскрит тілінде жазылған ежелгі веда ілімі кітаптарында «аватар» сөзі жиі кездеседі және оның ең негізгі мәні – Құдайдың таралымы деген ұғымды білдіреді. Әлем халықтары ұстанатын негізгі бес дәстүрлі дін болса, солардың ішінде құдайды мойындамайтын буддизм ілімінен басқаларының бәрі көп құдайлықты емес, бір құдайлықты басты қағидат етіп ұстанады.

Короновирус деп аталатын жұқпалы дерттің пайда болып, әлем халықтарын үрей мен қорқынышта ұстағанына бір жарым жылдай уақыт өтіпті. Жұқпаға байланысты осы кезең ішінде неше түрлі бір-біріне қарама-қайшы пікірлер айтылып, вируслог  ғалымдар мен мамандар, саясаткерлер әлі күнге дейін бір мәмілеге келе алған жоқ.  Керісінше уақыт өткен сайын пікір қайшылықтары да шиеленісіп бара жатқандай.

Карантин шаралары неге ауруды тоқтата алмады

Жұқпалы дерт тарала бастаған сәтте дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының шешімімен әлемнің барлық дерлік елдері бір мезгілде карантин жариялап, адамдарды оқшаулау шараларын қолға алды. Оның ішінде, көпшілік орындарда маска тағып жүру, қолға қолғап кию, қолды үнемі жуып жүру, ауру адамдарды жедел оқшаулау, онымен болған адамдарды медициналық тексеруден өткізу сияқты шаралар қолға алынды.

Алматыдағы Нұр-Мүбарак университетінің аумағында орналасқан мешіттің күзетшісі мешітке әруақтарға дұға оқыту үшін келген  18 жастағы бозбаланы қол-аяғын байлап қойып, бес сағат бойы зорлаған. Бұл жөнінде журналистерге жәбірленушінің құқығын қорғауды мойнына алған адвокат айтып берді. Естір құлаққа ерсі осындай оқиғаның басқа жерде емес, мешіттің ішінде орын алғаны жұртшылық тарапынан үлкен пікір туғызуда.

Мешіт имамы неге ақталады

Мешітте болған зорлық оқиғасына қатысты хабарды түсірген алматылық телеканалдың тілшісіне берген сұхбатында аталмыш мешіттің имамы, белгілі теолог Қайрат Жолдыбай бұл оқиғаға мешіттің еш қатысы жоқтығын айтып, ақталып әлекке түсті. Оның айтуынша, аумағы ат шаптырым  мешіт аумағын күзету келісім-шарт негізінде  алматылық күзет мекемесіне тапсырылған.  Күзетші сол мекеменің қызметкері.

Феисбукте соңғы кезде қазақ еліндегі қазақ тіліне қатысты мәселеге байланысты видеолар жиі көрініс беруде. Өткенде  Батыс облыстардың бірінде бір грузин басқаратын мейрамханаға барған қазақ жігіті қазақша қызмет ала алмай содан қақтығыс туған еді. Күні кеше биллиард клубына барып, билет алып, қазақ тілінде қызмет сұрағаны үшін қуып шығарылған жігіттің видеосы жұртшылық арасында қызу пікір туғызды.

Асын ішіп, аяғын теппе

Мынадай мәселені ешкім де, ешқашан да теріске шығара алмайды: ұлттық мемлекет саналатын Франция, Германия, Грузия, Литва сияқты мемлекеттерде тұрған әрбір адам сол елдің мемлекеттік тілін білуі МІНДЕТТІ. Егер мемлекеттік тілді білмесеңіз, тіпті дүкеннен барып нан алып жеуіңіз мүмкін болмайды. Қазақстан да сол Фрация, Германия, Грузия сияқты унитарлық тәуелсіз мемлекет. Бірақ әлгі елдердегі  мемлекеттік тілге байланысты талап Қазақстанда жоқ.

Қазақстанда туып өскен, осы елдің нанын жеп, суын ішіп жүрген өзге ұлттың, оның ішінде орыс ұлтының өкілдері қазақша тіл білуді міндет деп санамайды және жастары 40, 50, тіпті 80-90-ға келгенше бір ауыз қазақша білмей өмірден өтіп жатады. Ал Қазақстанның Конституциясында «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл қазақ тілі» деп аққа қара жаққандай анық жазылған. Қазақ елінде жалғыз ғана мемлекеттік тіл бар, ол – қазақ тілі. Бірақ та, ұзақ жылдар ұлыорыстық шовинизм деген дертпен ауырған пенделер мемлекеттік тіл мәртебесін алған қазақ тілін әлі күнге дейін қажетсінбей келеді.

Біраз жылдардан бері мен өзін өзі дамыту ғылымымен айналысып келемін және бұл салада біршама тәжірибе мен білімім бар деп айта аламын. Сонда байқап, көңілге түйгенім: адамдардың көпшілігі ештеңе ойламай өмір ағысымен ағып, мақсатсыз, ойсыз тірлік кешеді екен. Ондай адамдардың өмірде, отбасында, жұмысында жақсы нәтижелерге жете алмайтыны өз алдына, ешқашанда тұрмысын түзеп, бақуатты да бола алмайды. Шын мәнінде, бұндай адамдардың ең басты және жалғыз жауы – өзі, яғни өзінің теріс түсінігі мен теріс әрекеттері.

Алданған мен ақымақ па, алдаған ол ақымақ па?

Таяуда маған бір бейтаныс қыз телефон соғып, студент едім  ертеңге дейін екі беттік эссе жазып берсеңіз деп сұрады. Уақытым онша бола қоймаса да, жас студент бала ғой, жаны қысылған соң хабарласып тұрған шығар деген оймен, жазып беруге келістім. Бағасын да төмендетіп, 2 мың теңге етіп қойдым. Содан бір сағаттың ішінде эссені жазып, оның поштасына жібердім. Вадсап арқылы тапсырыс орындалды, ақшаны менің каспиголдіме аударыңыз дедім. «Рахмет, қазір аударамын» деген қыз содан кейін мүлдем хабарсыз кетті.

Жерден басқа ғарыш денелерінде де өмір болуы мүмкін екендігі, оның ішінде саналы тіршіліктің болуы туралы ғалымдар ерте заманда-ақ жаза бастаған. Ал Жюль- Верн, Герберт Уеллс сияқты фантас жазушылар бұл тақырыпты шытырман оқиғаларға негізделген романдарына арқау етті. Дегенмен, ерте кезде өзге планеталықтар туралы пікір ғылыми гипотеза немесе қиялгер жазушылардың фантастикалық шығармасы негізінде ғана болса, соңғы уақытта өзге планетадан келген келімсектерді көзімен көрген, тіпті олардың ғарыш кемелерінде болып, сөйлескен куәгерлер қатары көбейіп кетті.

Шахматты өзге планеталықтар ойлап тапқан ба?

Өткен ғасырдың 90-шы жылдарында Ресей құрамындағы Қалмақ автономиялық республикасының президенті болған мультимиллионер Кирсан Илюмжинов орталық телевидениеге берген сұхбатында өзін өзге планеталықтардың ұрлағаны туралы айтып берді. Жәй адам айтса ойдан шығарды деуге болар еді, дегенмен әлемге аты танылған саясаткер және кәсіпкердің орталық телевидениеге сұхбат беріп, осы жайында жан-жақты әңгімелеуі оның астарында шындық жатқанын көрсетсе керек.

Қасиетті Құранда Алла мына фәни дүниені жәй ойыншық ермек үшін жаратқан жоқ деген мазмұндағы аят бар. Егер бұл фәни  дүниені жаратудың астарында бір мән болса, ол не? Алла бұл дүниені не үшін жаратты? Мақаламызда осы мәселеге қасиетті діни кітаптардың негізінде талдай отырып, назар аудармақпыз. Сонымен…

Өмір – мектеп

Иә, біз өмір кешіп жатқан мына фәни дүние – бұл мектеп. Мектепке келген адамның – мейлі ол бала ма, үлкен кісі ме, әйел, не ер адам ба, бәрібір, жалғыз ғана міндеті болады, ол – оқып, білім алу. Мектеп туралы айтқан бір ақынның «тарыдай боп кіресің, таудай болып шығасың» деген сөзі бар. Мектеп табалдырығын ештеңе білмейтін сауатсыз болып аттаған жас бала, он жылдан соң ғылымның барлық салалары бойынша фундаменталдық негіздегі білім алған, жан-жақты білімді жас бозбала болып шығады.

Ағылшынның ұлы жазушысы Уильям Шекспир соңында мол әдеби мұра ғана емес, ұрпаққа үлгі болар даналық сөздер қалдырған тарихи тұлға. Шекспирдің мынадай даналық сөзі бар: «Мен әрдайым қуанышты, бақытты күйде жүремін, өйткені мен ертеңгі күннен таңғажайып бақыт күтпеймін». Енді данышпанның осы сөзінің мәніне назар аударып, талдап көрелік. Өйткені, оны түсіну өмірімізді өзгертіп, биік мақсаттарға жетуімізге үлкен ықпалын тигізетін болады.

Болашақ бүгіннен басталады

Адамдардың басым көпшілігі еш себепсіз және негізсіз ертеңгі күннен белгісіз бір бақыт пен игілікті күтіп, соған орай бүгінгі күнін еш әрекет етпей босқа өткізіп жатады. Шындығында, ақиқат мынадай: ертеңгі күніңіздің қалай болмағы, бүгінгі күні нақты қандай әрекет жасауыңызға тікелей байланысты. Әрнәрсенің міндетті түрден себебі болады да, сол себеп белгілі бір салдарға жеткізеді. Яғни, бұны «себеп-салдар» заңы десек болады.

Қазіргі технология  шарықтап дамыған заманда әлем елдері бұрынғыдай оқшау өмір сүре алмайтын  болды. Жаһандану деген құбылыс адамзатты  миша араластырып жіберді. Ендігі уақытта ешбір мемлекет басқа елдердегі болып жатқан түрлі құбылыстардың бізге қатысы жоқ деп айта алмайды. Барша адамзатқа тән түрлі проблемалар соңғы жылдарда көбейіп барады. Оны шешу бір ғана елдің шаруасы емес, енді әлем халықтарының бірлесе жұмыс істеуі ғана бұндай мәселені шешуге жағдай жасамақ.

Жұқпалы дертке қатысты кереғар пікірлер

Өткен жылдың басында пайда болған короновирус атты жұқпалы дерт алғаш шыққан кезден-ақ, бір-біріне қарама-қайшы екі түрлі пікір ел арасында айтылып жүрді.  Мемлекеттік ақпарат құралдары мен мемлекеттік мекемелерде қызмет ететін осы саланың мамандарының айтуынша, бұл аса қатерлі дерт және одан сақтанудың ең сенімді жолы – адамдарды оқшаулау, карантин шараларын енгізу, ал вакцина шығарылған кезде жұртшылыққа жаппай екпе жасау.