АҚИҚАТ

Нарықтық экономика жағдайында инфляция, яғни ақшаның құнсыздануы болмай қоймайтын процесс. Тағы бір ескерерлік жай, ақша үздіксіз, тіпті күн сайын құнсызданып, ол тоқтаусыз жүріп  тұрады. Құнсыздану құбылысын білетін әрбір адам жиған-терген қаржысын инфляциядан қалай қорғау шараларын ойлап, соның амалдарын қарастырып жатады. 

2020 жылғы инфляция деңгейі 7,5 пайыз болды

Өткен жылы сөйтіп біздің теңгеміз 7,5 пайызға құнсызданған екен. Егер біз құнсыздануға қарсы ешқандай шара қолданбай, 2020 жылдың басында өзіміз жиған, мәселен, 1 миллион теңгемізді жастықтың астына салып қойған болса, жыл соңында ол 7,5 пайызға құнсызданып, құны түсіп кеткен болып шығады.  Яғни, өткен жылдың басында сол ақшаға сатып алуға болатын мүлкімізді енді сатып ала алмайтын болып қаламыз.

Соңғы кезде мақсатқа жету, өз өмірін жоспарлау туралы интернетте көп материалдар пайда болды және бұл салаға қызығушылар қатары да жыл санап өсіп келеді. Алдыңа нақты мақсат қойып, сол мақсатқа жетудің амал-тәсілдерін белгілеу, сол бағытта нақты әрекеттер жасау арқылы мақсатқа жетуге болатыны кім кімге де белгілі жай. Бірақ та, бұндай қиын да, күрделі істі атқаруға екінің бірінің шамасы, ерік-жігері  жете қоймайды. Сонда не істеу керек? Төмендегі ұсынылып отырған тәсіл мақсатқа жетудің қарапайым да, жеңіл және сенімді тәсілдерінің бірі болып саналады және оның шынайылығын бүгінгі ғылым да растап отыр. Сонымен…

Неміс ғалымының ашқан жаңалығы

Бір неміс ғалымы мынадай тәжірибе жасап, магнетизм деп аталатын құбылыстың ақиқаттығын тәжірибе арқылы нақты дәлелдеп берді. Ол дөңгелегі бар өздігінен жүре алатын роботты программалап үйдің ішінде белгілі бағытта жүргізеді және сол бөлмеге жаңа туған тауықтың балапанын жібереді. Анасын көрмеген балапан үшін қозғалып жүретін барлық обьект анасы сияқты көрінеді екен. Балапан әлгі робот қайда барса, қыр соңынан қалмай ілесіп, жанынан шықпайды.

Инвестиция, инвестор деген сөзді бүгінде  БАҚ арқылы жиі естіп, оқитын болдық. Дегенмен де, көбіміз осы сөздің астарында не бар екендігін жете біле қоймаймыз және онша мән де бермейміз. Шындығында, инвестиция деген – бұл тек ақшадан ақша жасайтын бай алпауыттар ғана емес, кез-келген адам инвестор болып, инвестициямен айналыса алады және инвестиция тек ақшаға ғана қатысты емес.

Болашақ бүгіннен бастау алады

Өзін өзі дамыту ғылымының білгір сарапшысы Брайан Трейсидің пайымынша, өмірде барша тіршілік иелеріне ықпалын тигізетін бірнеше заңдар бар, солардың бірі – себеп-салдар заңы. Бүгінгі жасаған әрекетіңіз себеп болса, ертең оның салдары міндетті түрде алдыңыздан шығады. Яғни, себеп – бұл әрекет, ал салдар – сол әрекеттің нәтижесі. Кез-келген әрекеттің міндетті түрде нәтижесі болады. Инвестиция дегеніміз дәл осы заңға, яғни себеп-салдар заңына негізделген құбылыс болып табылады.

Осыдан бір жылдай бұрын, өткен жылдың наурыз айында 1 биткоин 8000 долларға дейін құлдыраған еді. Ал содан кейін қайтадан шарықтап өсе бастады. Қазір 1 битконның  долларға шаққандағы бағамы 36,6 мың доллар екен. Бір жылға жетпейтін уақыт ішінде биткони осылайша 4,5 есе, егер пайызға шаққанда 450 пайызға қымбаттапты.

Биткоин әмиянды қалай ашуға болады?

Биткоин әмиянды ашу оншалықты қиын емес, кез-келген адамның оны ашып, биткоинды сатып алуына, сатуына, биткоинмен есеп айырысуына болады. Оны кәдімгі электронды әмиян ретінде пайдалануға болады. Әмиянды ашу үшін мына сілтемені басып, ашылған бетке кіресіз:  https://blockchain.info

Соңғы жылдарда қазақстандықтардың, оның ішінде жастардың шет елдерге кетуі көбейіп барады. Олардың бәрі дамыған шет елдерде өмір деңгейі бізге қарағанда жоғары және аз уақытта мол ақша табуға болады деген үмітпен осындай қадамға баратыны анық.  Қазақта «пәлен жерде алтын бар дейді, барсаң бақыр да жоқ» деген нақыл бар. Яғни, шет елге барып өз бақытымызды табамыз деу де сол әлдекімдердің сөзіне сеніп, күмәнді қадамға бару деген сөз.

Шет елге барып келгендер не дейді

Бір таныс жігіт бірнеше жыл көрінбей кеткен, содан өткен жылы көшеде кездесіп қалып, хал-жайын сұрадым. Ол Оңтүстік Кореяға барып, сонда үш жылдай жұмыс істепті. Нақты мамандығы болмағандықтан, түрлі қара жұмыстар атқарған. Бізге қарағанда жалақысы біршама жоғары, бірақ  пәтер жалдауға, жолақысына, тамаққа, киімге, т.б. шығындарға кететін ақшаны  алып тастағанда қалтаңда таза қалатыны оншалықты көп емес дейді ол. Әлгі жігіт үш жылдан кейін аздап ақша жинап, елге қайта оралады. Ол телекомпанияда оператор болып істейтін. Бұрынғы жұмысына қайта орналаса алмаған. Енді күзет мекемесінде істеп жүр. Шетелден тапқан ақшасына автоөклік сатып алыпты. Бар олжасы – сол.

Жасыратыны жоқ, көп адамдардың өз өмірлеріне, тұрмыс жағдайларына, жұмысына көңілдері толмайды. Олар өмірлерін өздері армандаған бағытқа қарай өзгертуді іштей қалап жүреді, бірақ та оның тәсілін, нақты жолын білмегендіктен және іштей сол ойының жүзеге асатынына күмәнданғандықтан, құдай салды, біз көндік деп өмір белгілеген таптаурын жолмен жүре береді.

Өміріңіз өз қолыңызда

«Сырттан белгілеген, өмірге келген кезде маңдайға жазып қойған тағдыр жолы болады, оны өзгерту мүмкін емес»  деген  түсінік – бұл жалқау, әлсіз адамдардың ойлап тапқан сылтауларынан басқа ештеңе емес. Шындығында, әр адам өз өмірінің қожасы және өмірін қалауынша өзгертуіне барлық мүмкіндік бар.

Жалақысы қаншалықты жоғары болса да, қандай қызмет атқармасаңыз да бір ғана жалақымен бақуаттылыққа қол жеткізу мүмкін еместігін қазір бесіктегі бала да жақсы біледі. Байлыққа жетудің жалғыз жолы – бизнес. Дегенмен де, бизнеспен айналысу екінің бірінің қолынан келе бермейтін шаруа. Әсіресе, жемқорлық жайлаған біздің елде өз кәсібіңді ашып, жүргізу оңай іс емес. Оған қоса, ең алдымен бизнес ашып, жүргізу үшін сол саладағы біліктілік пен білім қажет.

Франшиза деген не?

Соңғы жылдарда франшиза әлемнің барлық елдерінде  кең қарқын алуда. Оның бұлай қарқынды дамуына қазіргі қалыптасқан жағдайлар игі әсерін тигізіп отырғаны анық. Франшиза дегеніміз – бұл бизнес саласында білімі мен біліктілігі, мол тәжірибесі бар және жұртшылыққа танымал болған кәсіпкерлердің өз бизнес тәжірибесін басқалармен бөлісуі. Әрине, тегін емес, ол үшін белгілі көлемде ақша төлеуіңіз қажет болады.

Қазақта ғана емес, жалпы әлемнің барлық халықтарында жан-жануарлар атымен аталатын 12 жылдан тұратын уақыт айналымы бар. Жыл санаудың бұл тәсілі қашан, қалай пайда болғандығы туралы ешкім білмейді. Тағы бір қызықтысы, жан-жануарларға негізделген 12 жылдық  цикл негізінен барлық халықтарда ұқсас. Мәселен, 12 жылдық уақыт айналымы тышқан жылынан басталады. Сөйтіп, біз биыл 12 жылдық циклдің екінші жылына аяқ бастық.

Әр жылдың ерекшеліктері бар

Тышқан деген барлық халықтар үшін соншалықты жағымды мақұлық болып саналмайды. Ең алдымен, оның етін қытайлықтар болмаса, басқа жұрт жемейді. Рас, терісінен түрлі киімдер тігеді. Сондай-ақ, тышқандар адам еккен егінге залалын тигізіп қоймай, тіпті жер үйлерді былай қойып, көп қабатты пәтерлердің өзінде тұрғындардың мазаларын алып жатады.  Содан болар, тышқанды адамдар оншалықты ұната қоймайды. Ал әйелдердің арасында тірі тышқаннан зәрелері ұшып қорғатындар көп.

Жаңа жыл да келіп қалды. Жыл айырығында тұрған осынау кезеңде болашағына бей-жай қарамайтын әрбір адам «өткен жылы қандай істер атқардым, келесі жылы нендей шаруаларды тындырамын?» деп өсіне өзі есеп беріп, алдағы күндеріне ой жүгіртуі қажет. Осылай жасау арқылы адам өз өмірін бақылап, басқаруды, тағдыр жолын өзгертіп, қалаған арман-мақсаттарына жетуге күш-жігерін жұмылдыруды үйренбек.

Өзіңізге өзіңіз есеп беруді үйреніңіз

Өкініштісі сол, адамдардың 90 пайызы жыл айырығында тұрып та, басқа кездерде де ешқашан өзіне өзі есеп беріп, «не істедім, не тындырдым, қандай шаруаларды назарымнан тыс қалдырып алдым» деп ешқашан ойламайды. Ондайлардың өмірі таптаурын болған ескі сүрлеу жолмен жүретін жүргіншіге ұқсайды. Ондай жолаушылар әдетте сол жолға түскен сәтте-ақ оның қайда апаратынын, қанша қашықтыққа созылатынын жақсы біледі. Өйткені ол әбден таптаурын болған мыңдаған, миллиондаған адамдар жүріп өткен ескі жол.

Қашықтықтан оқыту-ақпараттық құралдар арқылы және ғылыми негізделген тәсілдер арқылы білім алу формасы болып табылады. Қазіргі уақытта Қазақстанның білім жүйесіне енген бұл процесс кеңінен пайдаланылып келеді. Жаңа ақпараттық технологияларды білім жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы, негізгі қозғаушы күші ол-адам.

Қазіргі заманның талабына сай, қашықтықтан оқыту, студенттер мен оқушыларға пайдалы. Себебі бұл процесс , Қазақстанның дамушы ел екендігіне ықпал етеді.

Басты мәселе:

 Мұғалім сабақты ғылыми жобада жасай білуі, оқушының жүрегіне жол тауып, сабаққа деген қызығушылығын арттыруы керек.

Мұғалімнің өзара дамуы:

1. оқушыларды мән беріп тыңдау

2. олардың көзқарасын түсіне білу

3. сын айта білу

4. әңгімелесу

5. ұйымдастыра білуі керек.

Қашықтықтан оқыту , осыған бағытталған. Бірақ бұл оқу бағыты барлық жерде біркелкі және  әрдайым дұрыс шешім бола алмайды.