АҚИҚАТ

Яндекс әлемдегі 300 миллионнан астам орыс тілді аудиторияны қамитын айтулы интернет сервисі.  Ағылшын тілді Гуглмен текетіресетін сервистің қызметі сан-алуан. Біз тілге тиек еткелі отырған жарнама желісінің тек жарнама берушілерді ғана емес, интернетті пайдаланатын қарапайым жұртшылық үшін де көптеген пайдалы жақтары бар.

Пайдалы ақпарат алуға көмектеседі

Ағылшын, орыс тілді интернет пайдаланушылар әлдеқашан ғаламторға тек қызықты ақпарат алып, уақытын өткізетін ермек ретінде қарапуды қойған.  Батыс елдерінің аса ірі компаниялары өз бизнестерін әлдеқашан түгел интернетке енгізіп алған. Ақша айналымы миллиардтаған долларды құрайтын Амазон, әлемді аз жылда жаулап алған қытайлық Алибаба компаниялары түгел жұмысын интернетте жүргізеді.

Он алты сөзден тұратын маха мантраның құдыреті туралы әлемдік БАҚ аз айтып, жазып жүрген жоқ. АҚШ-тың белді бір ғылыми мекемесі арнайы зерттеу ұйымдастырып, бұл мантраның адам санасына тигізетін үлкен ықпалын ғылыми негізде дәлелдеген. Бүгінгі мақаламызда осы мантра туралы сөз етпекпіз.

Маха мантраның тарихы

Әлемдегі ең ежелгі және толымды ілім саналатын санскрит тілінде жазылған веда ілімінің негізі ресми деректер бойынша 5 мың жыл бұрын қаланған десе де, шындығында оның тамыры миллиондаған, тіпті миллиардтаған жылдарға кетеді. Ал біз тілге тиек еткелі отырған маха мантра сол веда ілімімен бірге жасасып келеді, яғни ол өз бастауын миллиардтаған жылдар бұрынғы кезеңнен алады деп айтуға негіз бар.

Өзіміз өмір кешіп жатқан Жер планетасы туралы не білеміз? Бар білеріміз: мектепте география пәнінде оқытқандай, жер домалақ шар іспетті, оның төрттен бірі құрлық болса, қалғанын су алып жатыр деген сияқты мағлұматтар ғана. Ал дәстүрлі діндердің жер туралы түсінігі ғылымға мүлдем қарама-қайшы. Мәселен, ислам дінінде жер жалпақ табақ сияқты, ол көк өгіздің мүйізіне ілініп тұр, ал көк өгіз суда жүзіп жүрген тасбақаның үстінде тұр деген мазмұнда суреттереледі. Дегенмен, дәстүрлі діндердің жер туралы мұндай түсінігін бүгінгі ғылым миларын улаған жас ұрпақтың қабылдай қоймайтыны белгілі.

Жер домалақ па, әлде жалпақ па?

Соңғы кезде ғалымдардың өз арасында жердің формасы туралы кереғар пікір қалыптаса бастағаны байқалады. Ғылымның микробиология, квантты физика сияқты жаңа салалары дамыған сайын табиғат туралы түсінігіміз күрт өзгере бастады. Енді міне, жердің формасына қатысты түсінікті де қайта қарайтын заман келгендей. Ғалымдардың арасында бұрынғыдай жер домалақ шар іспетті дегенге қарсы шығып, оны жалпақ табақ тұрпатты дейтіндер шыға бастады.

Бүгінгі ғылым мен технологияның дамыған заманында баршамызға ақпарат тарату құралдарының кең тараған түрі – ғаламтор желілері. Мұның пайдалану үрдістері де әртүрлі. Өйткені, бүгінгі жастардың санасы мен психологиясы һәм тұрмыс-тіршілігі ғаламтор әлемімен тығыз байланысты екені белгілі. Осы ретте отандық дін ғалымдары ғылым мен білім, тағылым жолында іс жүзінде мешіт-медреселерде және өзге де діни орындарда уағыз-насихат жұмыстарын жүргізген уақытта радикалдық топтар ғаламтор желілері арқылы дәстүрлі емес, экстремистік идеологияларын таратуға кірісті. Жастарымыздың бір бөлігінің ғаламтор желілері арқылы теріс идеологиялардың арбауына тез ілініп, қолшоқпары болып кеткені де рас.

Осы орайда, жат ағымдардың интернет желілерін пайдалану тәсілдеріне тоқталғанымыз жөн. Күнделікті тұрмыста тепсе темір үзетін жастарымыз жаңа заман технологиясын жаппай пайдалануда. Тіпті, 8-9 жастағы бүлдіршіндердің өзі компютер, смартфон т.б. құралдарды ата-анасынан да жақсы біліп, меңгеріп алған. Бүгінгі жастар  интернет әлеміне емін-еркін кіреді, жеке аккаунттарын ашып, кез келген ақпаратқа қол жеткізе алады. Міне, осы кезде діни сауаты, таным-түсінігі қалыптасып үлгермеген буынның  теріс пиғылды топтардың тұзағына түсіп қалуы да оп-оңай.

Қазір елімізде университеттер мен колледждер жетіп артылады. «Анандай мамандықты үйретеміз, мынадай мамандық алып шығасыз» деп жазған жарнамалар жаз айларында қаптап кетеді. Мектеп бітірген жастар арасында жоғары оқу орындарына үлкен үміт арқалап барып жатқандар көп.  Өкініштісі сол, қазіргі жоғары және арнаулы кәсіби орта оқу орындарының ешқайссы заман ағымына сай еңбек нарығында қажет мамандықтар даярлауға қабілетсіз.

Мамандық үшін қанша ақша қажет?

Кеңес заманында оқу түгел тегін болатын, ал қазір жоғары және арнаулы кәсіби орта оқу орындарының бәрі ақылы. Ақша төлегіңіз келмесе, ҰБТ тапсырып, жоғары балл жинаңыз да, грант есебінен оқып білім алыңыз. Бірақ, бұған екінің бірінің қолы жете бермейді. Ал балыңыз жетпей қалды екен, онда ата-анаңыздың қалтасына түсуге тура келеді.

«Побег» атты шетелдік сериалдың орыстық нұсқасын жұрттың біразы көріп, тамашалаған болар. Сол сериалда түрмеден қашқан бірнеше адам өздерімен бірге қашпақ болып, бірақ қайтыс болған таныстарының үлесін табады. Кем дегенде 5-6 миллион доллар салынған үлкен сөмкені өзгелерден айласын асырған бір қылмыскер алып кетеді. Бірақ, қашқындарды ұстағаны үшін берілетін сыйақыға қызығып, олардың соңынан түскен бұрынғы түрме бастығының орынбасары мен қызметкері ақша алған қылмыскерді тауып, мол олжаға кенеледі. Дегенмен, тағы да ашкөздік деген әзәзілдің арбауына түскен бұрынғы түрме қызметкері өзінің бұрынғы бастығын ұрып жығып, мол ақшаны жалғыз олжалайды.

Осыдан кейінгі әлгі бір сөмке ақшаға ие болған жігіттің әрекеті нағыз есуастық десе болады. Ол сонша ақшамен өзі тұратын  қаладан қонақүйдің ең қымбат бөлмесін жалдап алып, екі жезөкше қызбен арақ ішіп, қызыққа белшеден батады. Бірақ та оның қызығы онша ұзаққа созылмайды. Соңынан шырақ алып түскен ақшасын алдырған кәнігі баскесер әлгіні іздеп тауып, өлтіріп, бар ақшасын тартып алады.

Менің молда болғанымды естіген әкем «Біздің тұқымнан өмірі молда, имам шығыпты дегенді естімеп едім, бұл да бір Алланың берген игілігі шығар» деп қауқылдап қуанып қалды. «Ертең  қарияларды шақырып бір қой сойып, батасын алсақ қайтеді» деді сосын апама қарап.

-Дұрыс, оны жасармыз ғой. Енді молда болған соң жалғыз жүрген жараспайды. Отау құрып, шаңырақ көтеру керек» -деп қойды апам маған қарап. Бұрын да анда-санда осындай әңгіменің шетін шығарып қыңқылдап қоятыны бар-ды.  

Ертеңіне әкем бір қойын сойып, біраз ақсақалдарды шақырды. Негізінен мешітке келіп намаз оқып жүрген намазхандар. Жастығыма қарамай олар мені молдасың деп төрге отырғызып,  астан кейін бата жасаттырды.

Әкем «малды бізге қалдыр, енді алаңсыз молдалығыңды жаса» -деп, шаруадан аулақтатып тастады. Сөйтіп, мал мен үй шаруасынан босап, таңертеңнен кешке дейін мешітте отыратын болдым. Ауылда күнде біреу үйленіп немесе қайтыс болып дұға жасатып жатқан жоқ. Намазхандар негізінен тек жұма намазына ғана мешітке жиналады. Қалған күндері мешіт бос тұрады. Бұндағы бар ермегім Құран кітабын оқу. Қосымбек атадан араб әріптерін жазып, оқуды үйреніп алғанмын. Кейде дауыстап, кейде ішімнен Құранды күнұзақ оқып отырамын.

Қасиетті Құранда «Жын» деген сүре бар және жын нәсілінің болатындығы, олардың көбінің дін жолынан шығып, күнакарлыққа салынғаны туралы айтылады. Жын деген арабтың «тылсым, көрінбейтін» деген мағынадағы сөзі екен. Құранда айтылған аяттар мен Пайғамбардың хадистерінен, сахабалардың айтқан сөздерінен белгілі болғанындай, жын адамзат әлеміне параллель өзге әлемде өмір сүреді және олардың бойында тылсым қасиеттер бар.

Жын әлемі

Адамзатпен параллель өзге әлемде тірлік кешетін жын бойларындағы тылсым қасиеттерінің көмегімен адам әлеміне жиі өтіп, оларға өз мүдделеріне сай әсер етіп отыратындығы туралы түсінік бар. Құранда «аса алдаушы» аталған сайтан да жын нәсілінен. Жындардың арасында да адам сияқты мұсылман, христиан сияқты дәстүрлі діндер болады екен. Жындардың арасында дін жолын ұстанатын имандылары да бар болатынға ұқсайды.

Арабтардың «Мың бір түн» ертегісінде жындарға қатысты біраз әңгімелер бар. Оның бәрін ойдан шығарылған ертегі деп қабылдауға келмес, өйткені онда жын әлемі туралы жан-жақты және толымды түсініктер берілген.

Тау басында төртбұрышты жайпақ етіп салынған  пирамида тәрізді биік ғимарат  көрінді. Төбесі ақырындап тарыла беретін ғимаратқа шығатын кең баспалдақпен жоғары көтеріліп бара жатқан Шруташрава сияқты тұлғалы, келбетті ақ киім киген адамдар кетіп барады. Біз де солардың қатарына қосылып баспалдақпен жоғары өрледік.

Ақ киім киген бойларының биіктігі 2,5-3 метрдей болатын алып және сымбатты адамдардың арасында келе жатып өзімді тым қораш сезіндім. Қызығы сол, олар өздерімен келе жатқан ергежейлі сияқты аласа бойлы маған көз қырындарын да салған жоқ. Үштен, төрттен әңгімелесіп асықпай басып бара жатқандардың  жүрісі мен сөздері сабырлылықты, кішіпейілділік пен асқан тәрбиелікті паш ететіндей.

Ерлер үстеріне ақ  түсті көйлек киіп, төменгі жақтарын  тарих оқулығынан суретін көрген ертедегі римдіктер киетін того деп аталатын киім сияқты матамен орап, оның бір ұшын иығына асып алады екен. Әйелдер иығынан аяғының ұшына дейін сәнді матамен ораныпты. Ерлер тек ақ түсті киім кисе, әйелдер түрлі түсті әшекейленген сәнді маталарға оранған. Әйелдердің құлақтарында жарқыраған сары түсті сәнді сырға, қолдарында білезік пен жүзік салынған. Тіпті, аяқтарына да білезік салып алыпты. Ер адамдар да құлақтарына үлкен сақина тәрізді сырға тағыпты. Сары түсті әшекейлердің бәрінің таза алтыннан жасалатынын кейін барып білдім.

(далее…)

Соңғы жылдары қазақ тілінде қызмет етуді талап еткендігі үшін үлкен дау-дамай туындап, оның соңы сотқа дейін барған оқиғалар қатары көбейіп кетті. Түркия азамат Оғыз Доғанның Эир Астана компаниясын сотқа беріп, жеңіп шыққаны қазақ ұлтжандыларын бір серпілтіп тастағандай болды. Дегенмен, орыс тілділер арасынан бұған жанталаса қарсы шығып жатқандар қатары азаяр емес. Бұның астарында не бар?

Орыс тілділер қазақ тіліне неге сонша шүйлігеді?

Фейсбукте Қазақстанда қазақ тілі проблемасы деген атымен жоқ, қазақ тілін қолдануды талап етушілердің бәрі ұтшылдар деген мазмұндағы мақалаларын жариялап, үлкен пікірталас туғызып жүрген қазақтың көрнекті ақыны Хамит Ерғалиевтің журналист қызы Гүлжан Ерғалиеваның белсенділігі өсе түскендей.

Хамит Ерғалиевтің өлең-жырларын жақсы білеміз. Омар Хаямды қазақша сөйлеткен ол жырларын түгел қазақ тілінде жазды және ақынды толық тану үшін орысшаланған (далее…)