АҚИҚАТ

Archive for the ‘Дін’ Category

Дәстүрлі діндердің ережелеріне сай, күнә деген – бұл дінде белгіленген шариғат заңдарына қайшы келетін әрекеттер, яғни Алланың заңдарын бұзу. Мемлекеттің заңдарын бұзу заң шеңберіндегі жауапкершілікке ұшыратса, Алланың заңдарын бұзу да күнә болып саналып, бұл дүниеде жаман карма арқалау арқылы түрлі қиындықтарға тап болу, ал бақи әлемде тозақ отына өртену түрінде жазаға тартылады екен.

Жалпы алғанда, күнә деген ұғымның ауқымы біз ойлағаннан біршама кеңдеу. Діни шарттарға қайшы келетін істермен бірге адамдарға залал тигізетін жаман істер де күнә болып табылады. Мәселен, дәстүрлі діндерде, оның ішінде ислам дінінде қызмет бабын пайдаланып пара алу, мемлекет қаржысын жымқыру түріндегі жемқорлық туралы нақты түсініктер жоқ. Соған қарап,  өзіміз өмір кешіп жатқан қоғамда қылмыс болып саналатын бұндай әрекеттер күнә емес екен деуге болмайды. Бұл әрекеттер басқаларға залалын тигізеді екен, онда ол күнә болып табылады.

Сонымен, күнә дегеніміз: шариғат заңдарына қайшы келетін әрекеттер мен өзгелерге залал тигізетін істер деуге болады. Бірақ та, бұл да күнә ұғымының толық мәнін ашпайды.

Біздің өмірімізді реттеп отыратын карма заңы туралы жалпылама жан-жақты түсінік алу бір басқа да, ең маңызды мәселе – өмір жолыңызды жауып, тірлігіңізді қиындататын жаман карма туғызатын әрекеттер жайында білу. Ең қуатты қару – білім, сіз сол білім арқылы болашағыңызды қиындататын жаман әрекеттерден аулақ бола жүріп, ертеңгі жарқын өміріңізге  жол ашасыз.

Ислам, христиан, буддизм, индуизм  және иудаизм сияқты дәстүрлі діндердің бәрінде өлгеннен кейін тозақ отына түсіріп, азапқа салатын ауыр күналар жайында айтылады. Дәстүрлі діндердің бәрінде дерлік аса ауыр күнә саналатын әрекеттердің барлығы да бір-біріне ұқсас, тіпті бірдей әрекеттер десек, артық айтқандық емес. Мәселен, зинақорлық барлық дәстүрлі дінде аса ауыр күнә саналып, қатты айыпталады.

Біз жауапкершілік дегенді сезінеміз бе, жоқ па, оны мойындап, соған лайықты әрекет жасаймыз ба, жасамаймыз ба – оның бәріне қарамастан, әрбір пенденің мойнында туған күннен өлгеніне дейінгі өмір жолында түрлі жауапкершіліктер болады. Өкініштісі сол, адамдардың 90 пайызы сол жауапкершілік дегенді түйсінбейді және сондай надан әрекеттері арқылы өзіне ғана емес, айналасындағыларға да үлкен залалдарын тигізіп жатады. Міне, сондықтан да, оның баршамыз үшін өмірімізде ерекше  алар орны бар.

Өзін сыйламаған кісінің бетін қызыл шиедей етеді

Қазақтың осы нақылының ақиқаттығын дәлелдейтін жайларды қай-қайссымыз да өмірден жиі кездестіріп жатамыз. Біреулер ондайға мән берсе, екіншілері назар аудармай, елеусіз қалдырып жатады.  Десе де, хайуандай емес, қызғаныш, намыс деп аталатын сезімдері бар саналы адамдардың көбі мұндай жайларды жүрегіне жақын қабылдап, соған күйініп, реніштерін білдіріп жататындары бар.

Таяуда әлеуметтік желіден бір уағызшы имамның қажет болған жағдайда (егер  бала көтеруге денсаулығы келмесе) әйелдерге бала таптырмайтын спирал салдыруға және жасанды түсік жасатуға ислам дінінде рұқсат етіледі деген сөзі жарияланды. Әлгі имам бұл пікірін Құран аяттары мен Пайғамбардың хадистеріне сүйеніп айтамын депті.

Алланың кешірмейтін ең ауыр күнәсі

Веда ілімінде Жаратқан кешірмейтін ең ауыр күнә – жөргектегі жазықсыз сәбиді тұншықтырып өлтіру (яғни жасанды  түсік жасату) деп айтылған. Дәстүрлі діндердің бәрінде жасанды түсікті кісі өлтірумен бірдей аса ауыр күнә деп санайды. Тіпті, өткен ғасырларда христиан діні үстемдік еткен Батыс елдерінде жасанды түсік жасатқан адам өлім жазасына кесілетін.

Қырық жылдан астам уақыт соғыстан көз ашпаған ауған елінде тағы билік  ауысты. Экстремистік, әсіредіншілдік көзқарастарымен белгілі болған бұрын да бір рет билікке келіп, біраз халықтың құтын алған дін оқушылары атанған тәлібтер тағы да қарудың күшімен билікті басып алды. Әсіредіндарлардан шошынған халық үйлерін тастап жан-жаққа қашып жатыр.

Нанға нәжіс жағып жеу

Иә, бұл өзі адамның жүрегін айнытатын іс, нанға нәжісті ақыл-есі дұрыс адам жағып жемейді. Десе де, көз алдыңызға осы жайды келтіріп көрсеңіз, оның қаншалықты жиіркенішті және өрескел болып көрінерін түйсінер едіңіз. Қазіргі әсіредіндар – тәлібтердің әрекеті де нанға нәжіс жағып жегенге ұқсайды.

Таяуда Ютубтан бір мешіт имамының короновирус дерті адамдардың күнәсі үшін Алланың жазалауы емес пе деген біреудің сұрағына жауабын тыңдадым. Мешіт имамының айтуынша, барша әлемді қамтыған жұқпалы дерттің келуіне адамдарың күнәсінің еш қатысы жоқ. Бұл – Алланың адамдарға жіберген сынағы. Одан әрі мешіт имамы денсаулықты сақтаудың ислам дінінде уәжіп саналатынын, денсаулық үшін нақты әрекет ету қажеттігін айтты.

Сынақ деген не?

Бұл сұраққа бірер ауыз сөзбен жуап беру мүмкін емес, өйткені сынақ деген сөздің мағынасы өте кең. Сынақтың түр-түрі көп және соған байланысты оның мәні мен мазмұны да өзгере түседі. Мәселен, жар таңдаған қыздың жігітті сынауы. Бұл жағдайда қыз әлгі жігіт өзін бақытты ете ала ма, оның бойында өзі күткендей жақсы қасиеттер бар ма? –деген сауалдарға жауап тапқысы келеді. Егер жігіттің бойынан өзі күткендегідей жақсы қасиеттер байқалмаса, бойжеткен шешімін өзгертіп, оған жар болудан бас тарту құқығын сақтап қалады.

Алматыдағы Нұр-Мүбарак университетінің аумағында орналасқан мешіттің күзетшісі мешітке әруақтарға дұға оқыту үшін келген  18 жастағы бозбаланы қол-аяғын байлап қойып, бес сағат бойы зорлаған. Бұл жөнінде журналистерге жәбірленушінің құқығын қорғауды мойнына алған адвокат айтып берді. Естір құлаққа ерсі осындай оқиғаның басқа жерде емес, мешіттің ішінде орын алғаны жұртшылық тарапынан үлкен пікір туғызуда.

Мешіт имамы неге ақталады

Мешітте болған зорлық оқиғасына қатысты хабарды түсірген алматылық телеканалдың тілшісіне берген сұхбатында аталмыш мешіттің имамы, белгілі теолог Қайрат Жолдыбай бұл оқиғаға мешіттің еш қатысы жоқтығын айтып, ақталып әлекке түсті. Оның айтуынша, аумағы ат шаптырым  мешіт аумағын күзету келісім-шарт негізінде  алматылық күзет мекемесіне тапсырылған.  Күзетші сол мекеменің қызметкері.

Інжіл, Құран сияқты дәстүрлі діндердің қасиетті кітаптарында  ең алдымен еркек жынысты бір адамның жаратылғандығын, содан кейін барып, оның тәнінен әйелдің жаратылғандығы туралы айтылады. Құран аяттарында Адам ата жаратылып, бір күн өткен соң ұйықтап жатқанында оның қабырғасынан әйел жынысты – Хауа ананың жаратылғаны  айтылған.

Әйел не үшін жаратылды?

Веда ілімінің қайнары болып табылатын Шримад Бһагаватам кітабында жаратушы періште Брахманың адамзатты көбеюге ынталандыру мақсатында әйелді жаратқаны айтылған. Бұған ұқсас нәрсені ежелгі грек мифтерінен де табуға болады. Грек мифтерінде ерте заманда андрогин деп аталатын ерекек жынысты адам тәрізді тіршілік иелері өмір сүргендігі айтылады. Бір жынысты андрогиндер кәмелет жасына толған соң орнында тұрып шайқатылғанда артқы тесігінен сұйықтық шығып, ол қатып жұмыртқаға айналатындығы, ал белгілі уақыт өткенде жұмыртқадан басқа андрогин өсіп шығатыны жазылған.

Соңғы кезде интернетте, оның ішінде әлеуметтік желілерде ислам дінін қаралаған ғайбаттаулар көбейіп кетті. Оны жәй адамдар айтса, оған көңіл бөлмеуге болар еді, дегенмен де, оқыған-тоқығаны мол аузы дуалы адамдар, жас білімді мамандар, өнер адамдары тарапынан сондай сөздердің айтылып қалуы, еріксіз назар аудартады. Ислам дініне шабуыл неге көбейіп барады? Оның астарында не бар? Осы мәселеге өзімізше назар аударып, талдап көрмекпіз.

Көтере алмайтын шоқпарды қарыңа ілме

Халықта осындай мақал бар.  Оның екінші бір баламасы: «әлін білмеген әлек». Әрбір пенде өзінің шама-шарқына қарап, әлі келетін, қабылет-қарымы жететін шаруамен айналысса ғана табысқа жете алатыны дау туғызбас шындық. Ал әлін білмей, қолынан келмейтін қиын шаруаны мойнына алған адам оны орындай алмағаны бір басқа, абырой-беделінен айрылып, ұятқа қалмақ. Яғни, ондай жандарды халық сыйламайды да, адам деп санамайды.

Өмірдің барлық қырына қатысты осы ақиқат – дінге де қатысты. Діни парыздарын орындау әрбір мұсылманның міндеті, десек те, егер сол парыздарды нақты ережеге, яғни шариғат талаптарына сай орындау қолдан келмейтін болса, ең дұрысы, мойныңа алып, әуре болмай, парыздан бас тартқан жөн. Бұндай жағдайда сіз санскрит тілінде «апарадха», қарапайым түсінікпен алғанда «қорлау» дегеннен аулақ боласыз.

Ислам дінінің бес парызының бірі – иман келтірудің жеті шарты болса, солардың арасындағы маңыздыларының қатарында өлгеннен кейін қайта тірілуге және қиямет қайымға сену бар. Өлгеннен кейін қайта тірілуге, пенделердің осы фәни тірлікте жасаған жақсы-жаман әрекеттері үшін жауап беретін қиямет қайымға сенбеу, ислам дінін мойындамау болып табылады. Яғни, ислам дінінде өлімнен кейінгі өмір мәселесі еш дау туғызбайтын ақиқат шындық.

«Өлі едіңдер тірілтті, сосын қайта өлтіріп, қияметте қабірден тұрғызады» дейді қасиетті кітап Құран. Өлімнен кейінгі өмір мәселесі ислам дінінде аса маңызды орын алады. Құранда қамтылған ең негізгі мәселелердің қатарында қиямет қайым, оған сенушілер мен сенбеушілердің жайы бар.