АҚИҚАТ

Иаджна деген тек дәстүрлі діндерде діни парыз түрінде белгіленген рәсімдер емес, сонымен бірге дінге еш қатысы жоқ қарапайым пенделердің белгілі бір мақсатқа жету үшін жасаған әрекеттері де йаджна болып табылады. Осы арада йаджнаның екі түрі бар екенін бағамдауға болады: біріншісі және негізгісі – Жаратқан пенделеріне діни шарт ретінде белгілеген йаджна, яғни құрбандық та, екіншісі адамдардың арман-мақсаттарына жету үшін өз ақыл-ойымен жасаған іс-әрекеттері.

Бһагавад Гита кітабындағы йаджна туралы айтылған өлеңге назар аударайық: «Барша тірі жанды Жаратушы Ие жаратылыс таңында құрбан шалумен бірге адамдар мен періштелерді жаратып, оларға «Осы йаджнаны (құрбанды) шала отырып бақытқа кенеліңдер, өйткені ол сендердің мұқтажсыз күн көріп, ақыр соңында азат болуларың үшін қажет нәрсенің бәрімен қамтамасыз етеді» деп бата берген».

Таяуда фейсбук желісінен Балтабек деген ақынның Елбасыны Құдай деп, оны Жаратқанға теңеген өлеңін көріп қалдым. Ет пен сүйектен жаратылған адамды Құдай деп атаған әлгі ақынның әрекеті ақылсыздық сияқты сезілгенімен, шындығында адамды Құдай деп оған табыну тарихта бұрын да аз болмаған және болашақта да ондай жайлар болмай қалмайтыны анық. Өйткені, адамның табиғи ажырамас қасиеті – бұл табынушылық.

Жердегі Құдай

Ертедегі Египетте перғауын аталатын патшаны Құдай санап, оған табынушылық  ешкімді таңқалдырмайтыны өз алдына, оны кәдімгі ақиқат  деп қабылдаған екен. Құдайдың жердегі көлеңкесі деп аталғанымен, перғауынға бодандары шынайы Құдай ретінде табынып, құлшылық ететін болған.

Христиан дінінің негізін салушы Иса пайғамбардың өмірі мен ілімі туралы баяндалатын Інжіл кітабында Иса пайғамбар ешқашан өзін Құдаймын деп атамаған, ол Адамның ұлымын деген. Бірақ та, табынушылық қасиеті бойларында туабітті бар пенделер жүре келе нешетүрлі таңғажайыптар жасаған Иса пайғамбарды өздері сияқты ет пен сүйектен жаратылған пендешілік деңгейден көтеріп, Құдай дәрежесіне жеткізген. Сөйтіп, христиандар Құдай-әке, Құдай-ұл және Киелі рух деп бір Құайды үшке бөлген.

Материалистік түсінік толық жеңіске жеткен өткен ғасырларда дін мен қоғам бөлектеніп, оқу орындарында тек ғылыми пәндер ғана оқытылатын да, дін тек арнайы діни оқу орындарына берілген еді. Дін мен ғылымның бөлектенуінен адам ештеңе ұтқан жоқ, керісінше көп нәрседен ұтылды. Ұлы данышпан Альберт Эйнштейннің «Дінсіз ғылым – ақсақ, ғылымсыз дін – соқыр» деген сөзінің ақиқаттығын дәлелдейтін жайларды өмірден қай-қайссымыз да үнемі көріп, куәсі болып жүреміз.

Мәселен, дүниеге деген материалистік түсініктің негізі саналатын Дарвиннің эволюциялық теориясын теріске шығаратын археологиялық айғақтар жыл өткен сайын көптеп табылып жатыр. Дарвин теориясы бойынша, хомо сапиенс деп аталатын саналы қазіргі адамдар осыдан 50-60 мың жылдай бұрын ғана пайда болған. Оған дейін адам тәрізді маймылдар өмір сүрген. Саналы еңбектің арқасында эволюциялық даму жолымен адам тәрізді маймылдар ақырындап адамға айналған дейді бұл теория.

Ұлы Абайдың көзін көріп, тәлімін алған шәкірттерінің бірі және туыс інісі болған Шәкірім қажы Құдайбердіұлы ақын, аудармашы, дінтанушы, пәлсапашы ғұлама адам болған. Шәкәрімнің әкесі Абайдың ағасы Құдайберді ертерек қайтыс болады да, ол Абайдың тәрбиесінде болады. Ол ұлы данышпаннан сол заманғы озық ілім салаларын үйреніп, өзі де жеті қырлы, бір сырлы дейтіндей нағыз данышпан ғұлама болып қалыптасады.

Шәкәрім Құдайбердіұлының сан салалы терең мәнді еңбектеріне талдау жасау ойымызда жоқ, әңгімеміз оның дін тақырыбына арнап жазған жалғыз өлеңі төңірегінде болмақ. Осыдан жүз жылдан астам уақыт бұрын жазылған осы өлеңінде Шәкәрім қажы өзі өмір кешкен дәуірдегі адамзат баласы ұстанған дәстүрлі діндердің бәрінің бұрмаланып, алғашқы қуаты мен қайнарынан айрылғанын осы шағын өлеңінде ашық білдіреді.

Үш күнге созылған құрбан айты мейрамы да өтті. Әлеуметтік желілерде далаға тастап кеткен құрбан шалған малдың ішек-қарны мен терісінің үйіліп жатқан суреттері берілді. Шашылып жатқан ішек-қарын мен мал терісі айналаның сәнін кетіргені өз алдына, ертең шіріп, исі шығатыны, түрлі ауру тарату қаупін туғызатыны тағы бар. Жалпы, осындай келеңсіздік жыл сайын құрбан айты кезінде айна қатесіз қайталанып жатады. Жұрт реніш білдіріп айтып, жазады, бірақ оған селт ететін пенде жоқ.

Құрбанды адамдар не үшін шалады?

Енді шындыққа тура қарап, мына сұраққа бүкпесіз жауап беріп көрейікші. «Құрбанды сіз не үшін шалдыңыз? Алланың разылығы үшін бе, әлде құрбан шалу арқылы Жаратқаннан пендешілік тілектеріңізді орындауды тілеу үшін бе, болмаса өзгелерге өзіңіздің қаншалықты діндар екендігіңізді көрсетіп, мақтану үшін бе? Ақиқаты мынау: адамдардың 99,9 пайызы құрбанды Жаратқаннан пендешілік тілектерін тілеу үшін және мақтаншылық үшін шалады. Алланы разы ету үшін шалатын бірлі-жарым тақуа адамдар бар шығар, оны теріске шығаруға болмас, дегенмен ондайлар өте аз.

Біз өмір сүріп жатқан фәни дүниеде, яғни материалдық әлемде ештеңе де мәңгілік емес. Ақылмен байыптап қарайтын болсақ, аспан да, жер, күн, жұлдыздар да уақыты келгенде жойылады. Бұл туралы Құранда аят бар және қазіргі ғылым да материалдық дүниенің белгілі бір уақыт өткенде түгел жойылып, содан кейін қайта пайда болатынын дәлелдеп отыр. Осы тұрғыдан алып қарағанда, барлық дәстүрлі діндер, оның ішінде ислам діні де уақыты келгенде жойылуы тиіс.

Құран бір түнде жоғалады

Сахабалардың бірі Хузайф ибн аль-Яман Пайғамбардан естіген мынадай сөзді айтады: «Алланың елшісі айтты «Ислам киімнің бояуы кеткені сияқты ақырындап жоғала береді, адамдар ораза дегеннің не екенін, намаздың не екендігін, хадждың не екенін, садақа қалай берілетінін ұмытады. Сол кезде Алланың қасиетті кітабы бір түнде жоғалады – осылайша кітаптың бір де бір аяты қалмайды. Тек қартайған кемпір-шалдар: «Біз үлкендерден «Алладан басқа тәңір жоқ» дегенді естіген едік, біз де солай деуші едік» дейтін болады».

Әлеуметтік желілерде тәңіршілдік туралы түрлі кереғар пікірлер айтылып жатады. Қазақ халқының ертедегі діні деп танып, бүгінде оны тірілтіп қайта жаңғыртқысы келіп жүргендердің арасында елге танымал адамдар да бар және тәңіршілдікті дін ретінде жұртқа түсіндіріп, ұлттық дәстүрлермен байланыстыра айтып жүргендерді қолдаушылар да табылуда.

Дәстүрлі  діндер

Дін дегенді айтқанда алдымен ауызға дәстүрлі діндер түседі. Бүгінде әлем халықтарының басым көпшілігі ұстанатын 5 дәстүрлі дін бар, олар: индуизм, буддизм, иудаизм, ислам және христиан діндері. Дәстүрлі діндердің шығу тарихы тым тереңге кетеді. Мәселен, ең көне дін индуизм осыдан 5 мың жыл бұрын пайда болған екен. Иудаизм дініне – 3 мың жыл, буддизмге – 2,5 мың жыл, христиан дініне – 2 мың, ал ислам дініне – 1,5 мың жыл болған.

Дәстүрлі діндердің тағы бір ерекшелігі – ол діндердің бастауында Жаратқанның елшілері тұрады. Иудаизм дінін Мұса пайғамбар таратса, христиан дінінің басында Иса пайғамбар тұр, ал ислам діні Мұхаммед пайғамбар арқылы таралған. Буддизм діні – Сидхартха Гаутама Буддадан бастау алады.

Реинкарнация туралы кең және толымды түсінік беретін буддизм дінінде шағын және үлкен шеңбер туралы ұғымдар бар. Реинкарнация дегеннің не екендігін толық ұғыну үшін де осы екі ұғымды жан-жақты түсініп алуымыз қажет болады.

Қасиетті Құранда «Ол Алла сендерді жаратып, сосын ризық береді, одан кейін өлтіреді, соңыра тірілтеді» (Рұм сүресі, 40 аят) делінген. Материалистік түсінік бойынша өлген адам ешқашанда қайта тірілмейді, тәнімен бірге санасы да мәңгі өшіп жоғалады. Ал ислам, христиан сияқты дәстүрлі діндердің бәрі реинкарнацияны мойындамаса да, өлген соң адамның қайта тірілетінін растайды. Құранның жоғарыда келтірілген аяты осыған анық дәлел.

Сонымен адам дүниеге келіп, біраз жылдар ғұмыр кешіп, қартайғасын ажалы жеткен сәтте өледі. Бірақ адам өмірі осымен бітпейді. Құранның жоғарыда келтірілген аятында айтылғандай, ол Алланың пәрменімен қайта тіріледі, яғни қайта дүниеге келеді. Бірақ бұл мұсылмандар мен христиандардың ұғымындағыдай бір ғана рет қайталанатын құбылыс емес, туу мен өлу және қайта тірілу, яғни қайтадан дүниеге келу сансыз көп қайталанатын заңдылық.

«Философия – ғылымдардың ғылымы» деген сөз бар. Шындығында, философия барлық ғылымдарды қарастырып, соларға іргетас болады. Дегенмен, барлық ғылым, білімге негіз болған басқа нәрсе де бар, ол – дін. Дін дегеніміз қазіргі түсініктегідей, қатып қалған идеологиялық құрал емес, ол  өзінің құрамына барлық ғылым, білімді кіргізген барша ғылымның атасы, түп негізі.

Дінді ғылымнан бөлектеудің қандай залалы бар?

Бүгінде барша адамзат қоғамы ұстанып отырған бес дәстүрлі дін болса, солардың түпкі тарихына назар аударып қарасақ, діннің о баста ғылыммен біте қайнасқан бірлігін, тұтастығын бағамдауға болар еді. Бірақ та, уақыт өте келе дін бұрмаланып, оны әлдекімдер ғылымнан бөлектеп, оқшаулап, жәй идеологиялық құралға айналдырып жіберді.

Мәселен, осыдан бес мың жыл бұрын пайда болған индуизм дініне назар аударып қаралық. Ежелгі үнді өркениеті қалдырған қазіргі күнге дейін ғалымдардың басын қатырып келген тарихи ескерткіштер аз емес. Соның бірі – Индиядағы таза темірден тұрғызылған ұстын. Мұндай тот баспайтын темірді қазіргі күні ғылым тек лабараториялық жолмен және өте аз мөлшерде ғана ала алады екен. Ал бес мың жылдай бұрын қазіргідей құрал-жабдықтары жоқ адамдар таза темірді қайдан және қалай алған? Ол әлі күнге дейін шешілмеген жұмбақ.

Барлық дәстүрлі діндерде ер адам мен әйелдің арасындағы жыныстық жақындықты реттеушілік шарттары бар және бұл мәселеге ерекше көңіл бөлінген. Оның себебі неде? –деген мәселеге келсек, жауабын веда ілімінен табуға болады. «Бақсақ бақа екен» демекші, дәстүрлі діндер қатты назар аударған бұл мәселенің астарында үлкен сыр жатыр екен. Сонымен…

Бейберекет жыныс жақындығы адамды аздырады

Қазіргі адамзат қоғамындағы отбасылық институт негізінен дәстүрлі діндер арқылы келгендігін тарихқа назар аударып қарасақ, көзіміз жетеді. Әлем халықтары ұстанатын 5 дәстүрлі діннің бәрі де кезінде мемлекеттік деңгейдегі адамдар ұстанған дін болғандығы белгілі. Пиреней түбегінен Қытайға дейінгі кең аумақты алып жатқан Ислам халифаты ұстанатын ресми дін – ислам діні болды. Ал Батыс елдері орта ғасырларда христиан дінін ұстанып, Рим папасына бағынды.

Міне, осылайша мемлекеттік деңгейдегі ресми дін дәрежесінде болған дәстүрлі діндердің бәрі отбасылық институтты қолданған және отбасы қатынастарының шарттары онда нақтыланған. Неке адалдығын бұзу христиан дінінде де, ислам, иудей діндерінде де өлім жазасына дейін ауыр жазаға тартылатын күна болып саналған. Ислам елдерінде күйеуінің көзіне шөп салған әйелдерді әдетте таспен ұрып өлтірген. Бұндай жаза христиандарда да қолданылған.