АҚИҚАТ

Архив рубрики «Ақиқат»

Пайғамбардан кейін патшалық құрған төрт халифтің бірі – Хазірет Әлидің «Адамдар ұйқыда, олар өлгенде оянады» деген сөзі бар. Пайғамбарға жақын жүрген дін ілімін терең меңгерген Хазірет Әлидің бұл сөзінің астарында терең мән жатқаны анық. Қазіргі ғылым да ақырындап адам деп аталатын екі аяқты тіршілік иелерінің ет пен сүйектен жаратылған тән ғана емес, одан да күрделірек тіршілік нысаны екендігін анықтауда.

Өмір деген түс

Өзге жандардан бөлектеу, бойларында әртүрлі қасиет-таланттары бар пенделер әржерде кездеседі. Солардың бірі – ресейлік Лариса Гуляева деген қыз. Ол туған кезінен бастап өзге адамдар көре алмайтын айналамыздағы түрлі құбылыстарды көріп, сезіп өсіпті. Бұл қасиеті оны өзгелерден аулақтатып қана қоймай, өмірін қиындатып, қарапайым пенделер сияқты ойсыз тірлік кешуіне кедергісін келтіреді.

Он жыл мектепте оқып, онан кейін тағы да бес-алты жыл жоғары оқу орындарында білім алатын, онан әрі магистратура және басқа оқу орындарында білім алуын жалғастырып, өмірінің жартсын оқумен өткізетін бүгінгі заманда, дегенмен адамдарға сезімнің әртүрлі қасиеттері мен деңгейлері жайында ештеңе оқытылмайды. Шындығында, бұны білу адамдарды өмірде кездесетін түрлі қатерлерден қорғап, ойға алған арман-мақсаттарына жетулеріне ықпалын тизізбек.

Жамандықты ойласаң, жамандыққа тап боласың

Бүгінде әлемдік бестселлерге айналған «Секрет» фильмінде адам өз ойлары арқылы жақсылық пен жамандықты магнит сияқты өзіне тартатыны жайында ғылыми негізде тұжырымдалады. Бұны бүгінгі ғылым да теріске шығармайды. Яғни, адамның өмірде түрлі жайларға тап болуы кездейсоқтық емес, бәрі өз ойларының нәтижелеріне байланысты орын алатын жайлар.

Адамның өмірде қандай болмағы – пейіліне байланысты. Ал пейіл дегеніміз не? Ол біздің ойымыз, сөзіміз және іс-әрекетіміз. Жақсы сөз айтып, жақсы нәрселер туралы ойлау, жақсы әрекет жасау – адамның жолын ашып, өмірін жарықтандырады, яғни жақсылыққа бағыттайды. Керісінше, үнемі жаман нәрселер туралы ойлап, ештеңеге көңілі толмай ұдайы айналасындағыларды сынап-мінеп жүретін, ұрыссуға бейім тұратын адамдардың жолы тарылып, түрлі қырсыққа, бақытсыздыққа жиі ұшырап жатады.

Жақсымен дос болсаң, жетерсің мұратқа

Маған бір танысым оқта-текте ұялы телефон арқылы хабарласып тұрады. Алғашында оған жауап беріп, біраз уақытымды бөліп сөйлесіп жүрдім. Қол-аяғы бүтін, дені сау, дұрыс жұмысы, отбасы, баспанасы бар әлгі жігіттің айтатыны үнемі билікті жамандау. «Бәрі жемқор, обып жеп жатыр, ұят та, қанағат та жоқ, шеттерінен ату керек» дейді ол ызаланып. Бір-екі рет айтса ештеңе емес, әр телефон шалған сайын үнемі биліктің ит терісін басына қаптап жамандайды да жатады.

Ойдан шығарылған діни ағымдардан бөлек Жаратқаннан бастау алған дәстүрлі діндердің бәрінің түп негізі және мән-мақсаты бір. Ол – адамдарды күнәдан арылтуға жағдай жасау, олардың Аллаға деген үміті мен сенімдерін, сүйіспеншілігін арттыру және екі дүниенің де игілігіне кенеліп, бақытқа бөленулеріне мүмкіндік ашу. Өкініштісі сол, бүгінде әлем халықтары ұстанатын бес дәстүрлі діннің бесеуі де осындай талап биігінен көріне алмай отыр.

Үш сатылы ақиқат

Әлем халықтары ұстанып отырған негізгі бес дәстүрлі дін бар, олар: иудейизм, ислам, христиан, буддизм және индуизм. Өкінішке орай, бүгінде материалист филосовфтарды былай қойғанда, діни пәлсапамен айналысатын жандар да соңғы екі дінді, әсіресе индуизмді дін деп санамайды. Ал, егер шындыққа тура қарайтын болсақ, индуизмді 800 миллиондай халық ұстанып отыр. Егер ол теріс жол болса, сонша халықтың ғасырлар бойы ақиқаттан адасып, теріс жолда жүргені ме? Блогымызда дәстүрлі діндерге жеке-жеке тоқталып, оларға терең сипаттама беретін арнайы мақалалар жазу жоспарымызда болғандықтан, бұл мәселені осы арадан тоқтата тұрайық.

Материалистік түсінікті санасына сіңірген атеистер үшін өмір кездейсоқ пайда болған материяның жемісі және адам бір-ақ рет өмір сүреді.  Ислам, христиан және иудей діндерінің өкілдері де өлімнен кейінгі өмірге сенгендерімен, өмір адамға бір-ақ рет беріледі деп санайды. Буддизм мен индуизм дінін ұстанушылардың пайымынша, өмір мен өлім күн мен түн сияқты ұдайы айналып кезектесіп келетін құбылыс. Осылардың қайсысы дұрыс?

Атеистердің ұстанымын неге қабылдауға болмайды?

Атейстердің өмір дегеніміз осы материалистік дүниедегі тірлік қана, өлген соң адам мәңгі өшіп жоғалады деген ұстанымын қабылдау адамдарды ең алдымен, үмітсіздікке ұшыратады. Өйткені, қартаймайтын, өлмейтін пенде жоқ. Ал материалистің түсінігінше өлім деген мәңгі қаратүнек.  Осыған орай, атейстер қартайған сайын өлім қаупін ойлап, бойларын қорқыныш пен үрейге алдырады, ал жас шағында бір-ақ рет берілетін өмірде нәпсісі қалаған нәрсені жасап, дүниені жалпағынан басуға жанталасады. Оларда ар-ұят, жауапкершілік, қанағат деген болмайды. Бұндай түсінік адамдарды қатыгез аңға айналдырмақ.

Ақырзаман жайындағы ислам, христиан және иудей діндерінің ұғым-түсінігі бір-біріне ұқсас. Бұл діндердің Қасиетті кітаптары – Тәурат, Інжіл және Құранда ақырзаман жайында егжей-тегжейлі толымды ақпараттар жоқ, бірақ та, осы діндерді ұстанатын теолог әулиелердің еңбектерінде Ақырзаман жайында біршама ақпараттар айтылады. Бұл діндерді ұстанатын қарапайым халықтың ұғымы да сол ғұлама әулиелердің айтқандарына орай қалыптасқан.

Адам ата мен Хауа ана аталатын ер мен әйелден таралған адамзат баласының тарихы ислам теологтарының пайымынша 7-8 мың жылдан бастау алады. Тіпті, Адам атадан бері ұрпақты тарататын ислам шежіресі де бар. Ғылыми түсініктерге біршама қайшылау келетін осы түсінікке орай, адамзат баласы өздерінің тіршілікте жасаған жақсы-жаман әрекеттері үшін сұралатын, жәй сұралып қоймай жақсы-жаман әрекеттерінің толық бодауын алатын, мерзімін Жаратқан құпиялаған Ақырзаман міндетті түрде болады. Бұл туралы мұсылмандардың қасиетті кітабы – Құранда нақты ашық аяттар бар.

Ислам әлеміндегі ұлы тұлғалардың бірі саналатын  атақты ғұлама, әулие сопы Қожа Ахмет Яссауидің есімі  қазақ  халқына кең танымал. Яссауидің Түркістандағы кесенесін білмейтін жан жоқ деуге болады. Дегенмен де, көп адамдардың ғұлама әулие туралы білетін бар білімі сол Түркістандағы кесенемен ғана шектеліп қалатыны жасырын емес. Әулиенің өмірі, еңбектері, ислам әлеміндегі орны жайында  осы саланың зерттеуші мамандары мен ғалымдар болмаса, екінің бірі біле қоймайды.

Қожа Ахмет Яссауи өмір кешкен 10-шы ғасырдың басы Орта Азияда ислам дінінің кең таралып, ол туып өскен бүгінгі Оңтүстік Қазақстан аумағында дінді қарапайым ұстанушылармен бірге дін саласының ғұламалары да көптеп шыққан кезең болды. Сол тұстағы  діни жағдайға байланысты халық арасында кең таралған «Түркістанда Түмен бап, Отырарда отыз бап, Самарқанда сансыз бап, ең үлкені Арыстан бап» деген өлең жолдары Орта Азияда сол кезеңде дін ілімінің қаншалықты деңгейде дамығанын көрсетсе керек. Бап  деген «қақпа» деген мағынаны білдіретін араб-парсы сөзі. Аллаға кіргізетін қақпа деген мағынада айтылған «бап» атауы дін ілімінде үлкен биіктерге жеткен ғұлама әулиелерге берілетін дәреже іспетті саналған.

Заңды бұзып біреуге залал келтірдің екен, заң бойынша лайықты жазаңды аласың. Заңдылық жолы, әділдік жолы осындай. Жазықты адамды жасаған теріс әрекетінің салдарына орай жазалау ерте заманнан бар. Бұның астарында адамның теріс әрекеті үшін лайықты жазасын алуы ғана емес, жазалану арқылы қиындық көрген заң бұзушы және осыны көрген басқалар теріс әрекет жасаудан бойларын аулақ ұстап жүрсін деген игі ниет те бар.

Батыстық гуманизмнің астарындағы ақымақтық

Қазір біз кез келген істе Батыс елдеріне еліктеп, солардан үлгі алуға құмармыз. Ал сол Батыс елдерінің жыл санап азып-тозып, азғындық пен қылмыстың құрдымына құлап бара жатқандығын көре тұра, көрмеген боламыз.

Таяуда Норвегияның түрмесінде отырған 70-ке тарта адамды өлтірген қылмыскер-лаңкес түрмедегі жағдайға көңілі толмайтынын айтып сотқа шағымданған. Теледидар, кітап, тренажер залы бар үш бөлмеден тұратын түрмедегі әлгіге жасалған жағдай біздің елде пәтер жалдап тұрып жатқан азаматтардан көш ілгері дейтін дәрежеде. Оны ұстауға ай сайын 200 мың евродай ақша жұмсалатын көрінеді.

Дәстүрлі діндердің бәрі де некеден тыс жақындықты, яғни зина жасауды үлкен күнә деп айыптайды. Ислам дінінің қасиетті кітабы Құранда зина жасағандарға жүз дүре салу қажеттігі және оны халық көріп тұруы керектігі жайында айтылған аят бар. Осылайша некеден тыс жақындық дәстүрлі діндерде тозаққа түсіретін ауыр күналардың бірі болып саналады. Неге бұлай? Енді осы мәселеге назар аударып көрелік.

Адамды ақылдан айыратын – нәпсі

Адамдардан басқа барлық хайуанаттар мен аң-құста жыныстық жақындыққа қатысты ешқандай да реттеу жоқ. Рас, қолда үйретілген сиыр, қой, жылқы сияқты түліктерде шағылысу табиғи түрде реттеледі. Бұл жануарлар жылдың белгілі бір кезінде күйлеп, шағылысады да, қалған уақытта ондай әрекеттен аулақ болады. Ал шошқа, ит, мысық сияқты хайуандарда шағылысу еш реттелмеген, олар қалаған уақытында, қалаған жерде шағылыса береді.

Осы арада мынадай сұрақ туындайды: дүниеге адам әкелуге қажетті жыныстық жақындық адамдар арасында не үшін күнә болып саналады? Бұны Алла жаратты, ендеше неге жақындыққа тиым салынған?

Барша адамдар дүниеге әлжуаз әлсіз және ақылсыз сәби бейнесінде келіп, өмір жолын бірдей деңгейде бастайды. Бірақ біреулер өз саласында биіктерге жетіп, атағы жалпақ жұртқа таралады, кәсіби білікті маманға айналып, бауқаттылыққа, жұрт құрметіне, биік мансапқа  жетеді. Ал басқалар өле өлгенше жолы болмағандардың санатында қалады. Неге?

Қонақүйдің дәлізінде тұрған актер

Бір ресейлік актер шығармашылық сапармен шет елге барады. Өнер ұжымын құрметпен қарсы алған шетелдіктер қымбат қонақүйден әр адамға жеке нөмір береді. Әлгі жас актерге де сондай жеке нөмір тиеді. Бірақ қызығы сол, жеке нөмірде ақжайма, төсеніш, жастығы жоқ шағын диван ғана тұрады. Одан бөлек киім ілетін шкав пен орындық және жатаған шағын үстел бар екен. Аты шықпаған жас актерге соның өзі люкс нөміріндей көрінеді. Дегенмен, қолайсыз жағы, нөмірде терезе жоқ болып шығыпты.

Кедейлеу отбасында өскен актер күй талғамайтын. Сондықтан ол терезесі жоқ жұпыны нөмірде еш ренжіместен тұра береді. Ерте кетіп, нөміріне кештеу қайтады. Таңғаларлығы, оны көргенде кезекші әйел дауыстап үнемі бірдеңе айтады. Ағылшын тілін түсінбейтін актер «сенкю» деген жалғыз ауыз сөзден басқа жауап бере алмайды.