АҚИҚАТ

Архив рубрики «Ақша»

Осыдан бір жылдай бұрын, өткен жылдың наурыз айында 1 биткоин 8000 долларға дейін құлдыраған еді. Ал содан кейін қайтадан шарықтап өсе бастады. Қазір 1 битконның  долларға шаққандағы бағамы 36,6 мың доллар екен. Бір жылға жетпейтін уақыт ішінде биткони осылайша 4,5 есе, егер пайызға шаққанда 450 пайызға қымбаттапты.

Биткоин әмиянды қалай ашуға болады?

Биткоин әмиянды ашу оншалықты қиын емес, кез-келген адамның оны ашып, биткоинды сатып алуына, сатуына, биткоинмен есеп айырысуына болады. Оны кәдімгі электронды әмиян ретінде пайдалануға болады. Әмиянды ашу үшін мына сілтемені басып, ашылған бетке кіресіз:  https://blockchain.info

Соңғы жылдарда қазақстандықтардың, оның ішінде жастардың шет елдерге кетуі көбейіп барады. Олардың бәрі дамыған шет елдерде өмір деңгейі бізге қарағанда жоғары және аз уақытта мол ақша табуға болады деген үмітпен осындай қадамға баратыны анық.  Қазақта «пәлен жерде алтын бар дейді, барсаң бақыр да жоқ» деген нақыл бар. Яғни, шет елге барып өз бақытымызды табамыз деу де сол әлдекімдердің сөзіне сеніп, күмәнді қадамға бару деген сөз.

Шет елге барып келгендер не дейді

Бір таныс жігіт бірнеше жыл көрінбей кеткен, содан өткен жылы көшеде кездесіп қалып, хал-жайын сұрадым. Ол Оңтүстік Кореяға барып, сонда үш жылдай жұмыс істепті. Нақты мамандығы болмағандықтан, түрлі қара жұмыстар атқарған. Бізге қарағанда жалақысы біршама жоғары, бірақ  пәтер жалдауға, жолақысына, тамаққа, киімге, т.б. шығындарға кететін ақшаны  алып тастағанда қалтаңда таза қалатыны оншалықты көп емес дейді ол. Әлгі жігіт үш жылдан кейін аздап ақша жинап, елге қайта оралады. Ол телекомпанияда оператор болып істейтін. Бұрынғы жұмысына қайта орналаса алмаған. Енді күзет мекемесінде істеп жүр. Шетелден тапқан ақшасына автоөклік сатып алыпты. Бар олжасы – сол.

Қазір еліміздің барлық өңірлерінде университеттер мен кәсіби мамандық беретін колледждер жетіп артылады. Мемлекеттік грант есебінен оқисың ба, қалтаң көтерсе ақшасын төлеп оқисың ба, қалауың біледі. Қалаған мамандығыңды таңдауыңа мүмкіндік бар. Дегенмен де, әлгі жоғары оқу орындарын бітіргендердің өз мамандықтары бойынша жұмыс табу көрсеткішіне, олардың алатын жалақы деңгейіне қарасаң, аты дардай оқу орындарының жастарға беріп жатқаны көп еместігін аңғарасың. Сонша жыл уақытын, қанша ақшасын, күш-қуатын сарып қылып оқып алған дипломы қаржылық жағынан қысылмай өмір сүруіне мүмкіндік бермесе, ондай мамандықтың қажеті қанша?

Небары 9 айда сұранысқа ие мамандық аласың

Бес жыл оқып, мыңдаған теңге ақшаңызды төлеп, өз мамандығыңыз бойынша жұмысқа тұру-тұрмау кепілдігі жоқ және жалақысы да мардымсыз болатын мамандық алғанша, 9 айда еңбек нарығында үлкен сұранысқа ие мамандық алып, жалақысы аса жоғары жұмысқа тұру мүмкіндігін пайдаланған тиімді емес пе. Ақыл-есі дұрыс әрбір адамның екінші жолды таңдары анық.

Ақшадан ақша жасау өнерін, яғни инвестицияны меңгеріп, инвестор боламын деген адам алғашқы қадамын екінші деңгейлі банктердің депозиттерінен бастағаны жөн болады. Өйткені, ол қолжетімді және тәуекелі жоқтың қасы. Рас, өсім пайызы төмендеу, дегенмен мемлекет тарапынан берілген кепілдік бар. Осы орайда мен сіздердің назарларыңызға ең қолайлы отандық  ХоумКредит банктің «Қарапайым» депозитін ұсынамын.

«Қарапайым» депозиті

Аты айтып тұрғандай депозит қарапайым, яғни екінің бірі үшін қолжетімді. Депозитті ашу үшін 1000 теңгеңіз болса жетеді. Мың теңгемен ашып, содан кейін қалағаныңызша ай сайын ба, тоқсан сайын ба үстемелеп қосып отыруыңызға болады. Депозиттің жылдық өсім пайызы – 12,5 пайыз. Отандық банктер ұсынатын депозиттің ең жоғарғы өсім пайызы – 14 пайыз екендігін ескерсек, бұл оншалықты жаман көрсеткіш емес.

Әлеуметтік желілерде Көкшетау қаласында тұратын орта жастағы әйелдің банк кредитінің кесірінен жалғыз пәтерінен айрылып қалу қаупі төніп тұраны  туралы видеомәлімдемесі жүр. Бірнеше жыл бұрын ол банктен 2 миллион теңге кредит алады. Биыл көктемде кредитті қайтаруға шамасы жетпей, өтініш айтып банкке барған. Бірақ банк басшылығы оның өтінішін қабылдамайды. Таяуда болған сот қаразын қайтара алмаған әйелдің кепілге қойылған  баспанасын сатып, қарызды қайтару туралы банктің пайдасына шешім шығарады. Осының алға тартқан сот орындаушысы екі бөлмелі пәтерді 4 миллион теңгеге сатып, банк қарызын қайтарады.

Пәтер неге арзан сатылды?

Жалғыз баспанасынан айрылған әйелдің жанайқайына үн қосып, банктің әділетсіздігін, сот шешімінің дұрыс еместігін айтып өз пікірлерін жазып жатқандар көп. Бір қарағанда шынында да, әйелдің жанайқайын түсінуге болады. Жалғыз баспанасынан айрылу оңай емес, оның үстіне қазіргі күні Көкшетау қаласында екі бөлмелі пәтердің бағасы кем дегенде 10-11 миллион теңгенің көлемінде болуы тиіс. Оны небары 4 миллионға сату да онша ақылға сыя қоймайды.

Мамандық таңдау өмір жолын енді бастаған жастар үшін де, өмірден нақты орнын таба алмай әрнәрсенің басын бір шалған ересек адамдар, тіпті, жасамыс жандар үшін де аса маңызды. Өйткені, өміріңіздің мәнді, не мәнсіз болмағы, еңбек жолында жақсы табысқа жету, болмаса жолы болмайтындар санатына қосылу – бәрі мамандықты дұрыс таңдауға байланысты болмақ.

Кез келген адам инвестор бола алады

Сіздің назарыңызға ұсынып отырған мамандық – инвестор деп аталатын мамандық. Шындығында, бұндай мамандыққа оқытып, арнайы даярлайтын оқу орны жоқ. Инвестор болғысы келген адам интернеттен қажетті ақпараттарды өзі іздеп тауып, содан өз бетінше білім алуына тура келеді. Ал интернетте инвестиция туралы ақпараттар, әсіресе орыс тілінде өте көп.

Уоррен Баффет әлемдегі байлығы жағынан үшінші орында тұрған адам. Ол бар байлығын жалғыз тәсілмен – инвестициямен тапқан. Мектепте оқып жүрген кезінде ата-анасы берген тиын-тебенді жинап, алғашқы акциясын сатып алған ол, кейін келе инвестицияға, яғни ақшадан ақша жасау өнеріне шындап беріледі. Ол жиған байлығын жыл сайын 15-20 пайызға өсіріп отырған. Уоррен Баффеттің инвестиция жайында жазылған бірнеше кітаптары бар және оған қоса түрлі басылымдарға берген сұхбаттары да жетерлік. Назарларыңызға әлемге танымал инвестордың инвестиция әліппесі туралы айтқан бірқатар ұстанымдарын ұсынамыз. Одан сіз көп пайдалы ақпарат алатыныңыз анық.

Қарызды ақыл таразысына салып барып ал

Баффет барынша ақшаны қарызға алудан аулақ болу қажеттігін ескертеді. Кредиттік карталар, кешеуілдетіп төлеу, ипотека – бұлардың бәрі егер адам шамасына қарамай ала берсе, күндердің

Адамдардың көбі жасыратыны жоқ, жалғыз жалақымен күн көреді. Ал, көбірек табыс тапқысы келетіндер қосымша жұмыс істеп жатады, тіпті үш-төрт жерде бір мезгілде жұмыс істейтіндер бар. Дегенмен де, бұның бәрі адамды бақуаттылыққа жеткізе алмайды. Бақуаттылыққа жетудің ең сенімді және негізгі жолы – инвестиция, яғни ақшадан ақша жасау. Ақшаңызды қайда тиімді инвестициялаға болады? Осы мәселеге қысқаша тоқтала кетейік.

Жылжымайтын мүлікке ақша салу

Инвестицияның ең тиімді тәсілдерінің бірі – жылжымайтын мүлікке ақша салу. Ең тиімдісі, құрылысы енді басталған үйге ақша салған. Неге десеңіз, құрылыс компаниясы адамдарды көбірек тарту үшін үстеме ақысын барынша түсіріп беруге тырысады. Оның үстіне жаңадан салынған құрылыс нысанын алғанда бағаны көтеретін делдалдар жоқ.

Инвестиция деген сөз нарыққа көшкеннен кейінгі кезде жиі қолданылатын болды. Көбіміз инвестиция десе, өндірісті дамыту үшін қалталы кәсіпкерлер салатын ақша деп түсініп жатамыз. Шындығында, инвестиция тек өндіріс пен экономиканы дамыту емес, инвестиция тұлға ретінде адамның өзін жан-жақты дамытуды да қамтиды.

Өзіңді дамыт

Мәскеу қаласына келген шет елдік бір танымал инвесторға залда отырғандардың бірі мынадай сұрақ қояды: «менің 10 мың доллар ақшам бар, соны қайда салсам тиімді болады?» Бұған инвестор еш ойланбастан «ол ақшаны түгел өзіңізді дамытуға жұмсаңыз» деп жауап береді.

Кәмелеттік жасқа толған, дені сау әрбір адам жұмыс істейді, ал жұмыс істеген адамның жалақы алатыны белгілі. Адамның бай-бақуатты болуы немесе өмір бойы жоқшылықта күн кешуі – сол тапқан ақшасын қалай жаратуына тікелей байланысты. Мәселен, сіздің жасыңыз 40-қа келді дейік. 20 жастан бастап жұмыс істедіңіз, яғни 20 жыл жұмыс істеп, жалақы алып келесіз. Енді мынаған назар аударыңыз: осы 20 жылдың ішінде сіздің қолыңыздан қанша ақша өтті, яғни сол уақытта қанша ақша таптыңыз.

Егер айына 100 мың теңге табатын болсаңыз, онда 20 жылда сіз 24 миллион теңге тапқан боласыз. Сол 24 миллион теңге ақшадан бүгін сіздің қалтаңызда қаншасы қалды. Ол үйіңізде сақтап отырған қолма-қол ақша ма, немесе банк депозиті ме, болмаса жылжымайтын мүлік, автокөлік бола ма – бәрібір. Сіз осы 20 жыл бойы маңдай теріңізбен тапқан ақшаңыздың бүгінгі күні қайда жұмсалғанын, қаншасы өзіңізде қалғанын есептеп көріңіз. Егер сіз осы уақыттың ішінде